Astronomische gebeurtenissen in december 2025: ontdek de nachtelijke hemel deze maand!
Vind in deze gids alle astronomische gebeurtenissen van december 2025! Komeetverwachtingen, veelbelovende meteorenzwermen, de beste tijd om Mercurius te zien, de decemberzonnewende en meer. Gebruik de gratis sterrenkunde-app Sky Tonight om hemelobjecten eenvoudig aan de sterrenhemel te vinden. Laten we beginnen!
Inhoud
- Kalender van hemelverschijnselen in december: wat is er deze maand aan de hemel te zien?
- Maanverschijnselen in december
- Planeten in december 2025
- Sterrenbeelden in december 2025
- Zonnewende in december
- Meteorenzwermen in december 2025: Geminiden, Ursiden
- Kometen in december 2025
- Hoe navigeer je aan de nachtelijke hemel?
- Conclusie: hemelverschijnselen in december 2025
Kalender van hemelverschijnselen in december: wat is er deze maand aan de hemel te zien?
Wij geven de datums van de verschijnselen in GMT (Greenwich Mean Time). De exacte tijden kunnen voor jouw locatie afwijken. Gebruik de sterrenkunde-app Sky Tonight om de lokale datum en tijd van elk verschijnsel voor jouw stad te achterhalen.
- 1 december: maximum van de Phoeniciden (ZHR = variabel);
- 4 december: Supervolle Maan 🌟, lunaire bedekking van de Plejaden (mag 1.6) 🌟, Maan bij Uranus (mag 5.6); Maan bij Aldebaran (mag 0.8);
- 7 december: Mercurius (mag -0.5) in grootste elongatie 🌟, maximum van de Puppid-Veliden (ZHR = 10), Maan bij Jupiter (mag -2.6) 🌟, Maan bij Pollux (mag 1.2);
- 8 december: Venus (mag -3.9) bij Antares (mag 1.0), Maan bij de Beehivecluster, asteroïde Psyche (mag 9.7) in oppositie;
- 9 december: maximum van de December Monocerotiden (ZHR = 3), maximum van de Sigma Hydriden (ZHR = 7);
- 10 december: lunaire bedekking van Regulus (mag 1.4);
- 11 december: Neptunus beëindigt zijn retrograde beweging;
- 12 december: Laatste kwartier van de Maan;
- 14 december: maximum van de Geminiden (ZHR = 150) 🌟, Maan bij Spica (mag 0.97), Jupiter (mag -2.6) bij Pollux (mag 1.2);
- 16 december: maximum van de Coma Bereniciden (ZHR = 3);
- 18 december: Maan bij Mercurius (mag -0.5), lunaire bedekking van Antares (mag 1.0);
- 19 december: 3I/ATLAS bereikt zijn dichtste nadering tot de Aarde 🌟, Maan bij Venus (mag -3.9), Mercurius (mag -0.5) bij Antares (mag 1.0);
- 20 december: Nieuwe Maan, Maan bij Mars (mag 1.4);
- 21 december: Zonnewende 🌟;
- 22 december: maximum van de Ursiden (ZHR = 10) 🌟, lunaire bedekking van Pluto (mag 14.4);
- 27 december: Eerste kwartier van de Maan, Maan bij Saturnus (mag 1.0) en Neptunus (mag 7.8);
- 28 december: C/2024 E1 (Wierzchos) (mag 7) bij Mars (mag 1.2);
- 31 december: lunaire bedekking van de Plejaden (mag 1.6), Maan bij Uranus (mag 5.6).
De met een sterretje gemarkeerde verschijnselen zijn de meest opvallende gebeurtenissen van de maand.*
Over magnitude: de zwakste magnitude voor sterren en planeten die met het blote oog zichtbaar zijn in steden met matige lichtvervuiling is ongeveer 4. Typische amateurverrekijkers laten je objecten zien met een helderheid van 8-10 mag. Kleine tot middelgrote telescopen laten je onder een donkere hemel objecten waarnemen tot ongeveer 12-13 mag.
Maanverschijnselen in december
Maanfasen in december 2025
- Volle Maan: 4 december, 23:14 GMT
- Laatste kwartier: 11 december, 20:52 GMT
- Nieuwe Maan: 20 december, 01:43 GMT
- Eerste kwartier: 27 december, 19:10 GMT
Bezoek de rubriek Moon Phases op onze website. Daar vind je een maandelijkse maankalender en kun je de Maanfase voor elke gewenste dag opzoeken, evenals de tijden van maanopkomst en maanondergang. Heb je een draagbare maankalender nodig? Volg de fasen van de Maan altijd en overal met Sky Tonight of Star Walk 2.
De laatste Volle Maan van 2025 – 4 december
De Volle Maan valt op 4 december om 23:14 GMT in het sterrenbeeld Stier. Deze Volle Maan wordt op het noordelijk halfrond traditioneel de Cold Moon (of Long Night Moon) genoemd, omdat hij plaatsvindt rond de winterzonnewende, wanneer de nachten lang zijn en de temperaturen laag. Bovendien is deze Volle Maan ook de laatste supermaan van 2025; hij lijkt ongeveer 8% groter en 15% helderder dan gemiddeld, al is het verschil voor een toevallige waarnemer maar subtiel.
Gebieden ten noorden van de evenaar zullen deze Volle Maan hoger aan de hemel zien staan dan welke andere Volle Maan dan ook tot 2042, dankzij een maanstilstand: een periode waarin de baan van de Maan de uitersten van de hemel bereikt. Op het zuidelijk halfrond daarentegen staat de Maan uitzonderlijk laag boven de horizon en krijgt zij een warme gouden of roodachtige gloed doordat het maanlicht door dikkere lagen van de atmosfeer schijnt.
Lees meer: December Supermaan 2025
De december-supermaan verbergt de Plejaden – 4 december
In de nacht van de Volle Maan staat de Maan niet alleen aan de hemel! Ze schijnt dicht bij de Plejaden-sterrenhoop en vormt zo een prachtig tafereel voor verrekijkers en camera’s. De Plejaden zijn bij een donkere hemel met het blote oog zichtbaar, maar de felle gloed van de supermaan zal veel van de zwakke sterren wegvagen. Optische hulpmiddelen gebruiken is dus sterk aan te raden.
Voor waarnemers in Noord-Afrika, het grootste deel van Europa en Noord-Amerika wordt het spektakel nog indrukwekkender: de Maan trekt vóór de Plejaden langs en veroorzaakt een lunaire bedekking. Vanuit deze regio’s zie je hoe de Maan langzaam verschillende sterren van de cluster bedekt en daarna weer onthult. In San Francisco en Los Angeles beweegt de Maan dwars door de kern van de Plejaden en bedekt zij enkele van de helderste sterren, waaronder Electra, Merope, Maia en Alcyone. Vanuit Chicago schuift de Maan langs de rand van de cluster en bedekt zij sterren zoals Electra, Celaeno, Maya en Taygeta. De bedekking duurt van 23:55 GMT op 3 december tot 05:18 GMT op 4 december.
Lees meer: De Plejaden-sterrenhoop
Maan bij Jupiter – 7 december
Op 7 december schuift de voor 93% verlichte Maan dicht langs Jupiter (mag -2.6), wat een schitterend duo aan de hemel oplevert. Nu Venus deze maand in de gloed van de Zon verborgen zit, is Jupiter het helderste sterachtige object aan de nachtelijke hemel.
De twee objecten staan in conjunctie om 15:46 GMT, met een onderlinge afstand van 3°45′, en bereiken hun kleinste schijnbare afstand om 17:11 GMT, wanneer de scheiding iets krimpt tot 3°36′. Je vindt ze in het sterrenbeeld Tweelingen, laag boven de oostelijke horizon in de vroege avond. Naarmate de nacht vordert, klimmen de Maan en Jupiter hoger en bereiken ze rond middernacht hun hoogste punt aan de hemel.
Lees meer: Welke planeet staat vanavond bij de Maan?
De Nieuwe Maan – 20 december
De Nieuwe Maan valt op 20 december om 01:43 GMT en zorgt voor de donkerste nacht van de maand. Omdat de Maan volledig onzichtbaar is, is dit een ideaal moment voor [deep-sky-waarnemen]. Sterrenhopen, nevels en verre sterrenstelsels komen veel beter naar voren, vooral op locaties met weinig lichtvervuiling. Het is ook een uitstekend moment voor meteorenkijkers: slechts twee dagen later bereikt de Ursiden-meteorenzwerm zijn maximum en kun je bij goede omstandigheden ongeveer 10 meteoren per uur zien.
Lees meer: Deep-sky-objecten in december, Ursiden-meteorenzwerm
Planeten in december 2025
In december staan Mercurius, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus gunstig voor waarnemingen. Venus en Mars zijn nauwelijks zichtbaar omdat ze te dicht bij de Zon staan.
Planeten zichtbaar op het noordelijk halfrond – december 2025
Mercurius (Weegschaal, Schorpioen, Slangendrager, Boogschutter): Goed zichtbaar aan de ochtendhemel, vooral in het begin van december. De planeet komt laag boven de zuidoostelijke horizon op en blijft tot ongeveer een uur voor zonsopkomst zichtbaar. Hij bereikt zijn grootste ochtendelongatie op 8 december en is dan het makkelijkst waar te nemen. In de loop van de maand wordt Mercurius helderder en gaat hij van magnitude 0.08 naar -0.58.
Venus (Weegschaal, Schorpioen, Slangendrager, Boogschutter): Slecht zichtbaar; verschijnt slechts kort in de ochtendschemering voordat ze tegen eind december volledig verdwijnt in de schittering van de Zon. Ze beweegt richting bovenconjunctie op 6 januari 2026, waardoor waarnemingen steeds moeilijker worden. Gedurende de maand heeft de planeet een magnitude van -3.9.
Mars (Slangendrager, Boogschutter): Staat laag boven de zuidwestelijke horizon na zonsondergang en is moeilijk te zien terwijl hij richting zonneconjunctie op 9 januari 2026 beweegt. De helderheid neemt licht toe van magnitude 1.3 naar 1.1 tegen het einde van de maand.
Jupiter (Tweelingen): Domineert de hemel de hele nacht en tot in de ochtend en biedt uitstekende kijkcondities terwijl hij oppositie op 10 januari 2026 nadert. Jupiter wordt in december nog iets helderder en gaat van magnitude -2.5 naar -2.7.
Saturnus (Waterman): Verschijnt als avondobject aan de hemel, zichtbaar na zonsondergang maar gaat in de loop van de maand steeds eerder onder. De ringen van de planeet blijven dun maar openen zich langzaam. De helderheid van Saturnus neemt licht af van magnitude 0.9 naar 1.0.
Uranus (Stier): Blijft goed geplaatst in de weken na de oppositie in november en is het grootste deel van de nacht zichtbaar. Onder uitzonderlijk donkere hemelomstandigheden kan de planeet soms met het blote oog worden gezien, al maakt een verrekijker het veel eenvoudiger. Uranus blijft redelijk constant rond magnitude 5.6.
Neptunus (Vissen): Is zichtbaar aan de avond- en nachtelijke hemel, maar je hebt minimaal een kleine telescoop nodig om hem te zien. Op 10 december beëindigt de planeet zijn retrograde beweging en gaat hij weer direct bewegen. Zijn helderheid blijft stabiel op magnitude 7.9.
Planeten zichtbaar op het zuidelijk halfrond – december 2025
Mercurius (Weegschaal, Schorpioen, Slangendrager, Boogschutter): Goed zichtbaar aan de ochtendhemel, vooral begin december. De planeet komt laag in het oost-zuidoosten op, ongeveer een uur voor zonsopkomst. Mercurius bereikt zijn grootste ochtendelongatie op 8 december en is dan het best waar te nemen. In de loop van de maand wordt hij helderder en gaat hij van magnitude 0.08 naar -0.58.
Venus (Weegschaal, Schorpioen, Slangendrager, Boogschutter): Komt laag boven de oost-zuidoostelijke horizon op in de ochtendschemering en verdwijnt tegen eind december volledig in de gloed van de Zon. Ze beweegt richting bovenconjunctie op 6 januari 2026, waardoor waarnemingen steeds moeilijker worden. De planeet heeft gedurende de maand een magnitude van -3.9.
Mars (Slangendrager, Boogschutter): Mars komt na de Zon op en verschijnt slechts kort als een zwak lichtpunt laag in het westen na zonsondergang. De planeet is slecht zichtbaar terwijl hij richting zonneconjunctie op 9 januari beweegt. Ook al wordt Mars iets helderder (van magnitude 1.3 naar 1.1), door de lage hoogte boven de horizon blijft hij een lastig doelwit.
Jupiter (Tweelingen): Domineert de hemel de hele nacht en tot in de ochtend en biedt uitstekende kijkcondities terwijl hij oppositie op 10 januari 2026 nadert. In december wordt Jupiter nog iets helderder en gaat van magnitude -2.5 naar -2.7.
Saturnus (Waterman): Verschijnt in het oosten rond de avondschemering en gaat elke nacht iets eerder onder. De ringen van de planeet blijven smal maar openen zich stap voor stap. Saturnus wordt iets zwakker; de helderheid neemt af van magnitude 0.9 naar 1.0.
Uranus (Stier): Blijft goed gepositioneerd in de weken na de oppositie in november en is het grootste deel van de nacht zichtbaar. Onder zeer donkere hemelcondities kan Uranus soms met het blote oog worden gezien, maar met een verrekijker zie je hem veel duidelijker. De planeet houdt een vrijwel constante helderheid van magnitude 5.6.
Neptunus (Vissen): Is zichtbaar aan de avond- en nachtelijke hemel, maar je hebt minstens een kleine telescoop nodig om hem op te sporen. Op 10 december beëindigt Neptunus zijn retrograde beweging en gaat hij weer direct bewegen. De helderheid blijft stabiel rond magnitude 7.9.
Beste tijd om Mercurius te zien – 7 december
Op 7 december om 20:59 GMT bereikt Mercurius zijn grootste oostelijke elongatie, op 20°42′ van de Zon aan de hemel. Dit is de beste tijd om Mercurius waar te nemen, een planeet die zich meestal in de schittering van de Zon verbergt. Met een helderheid van magnitude -0.5 is hij met het blote oog zichtbaar in het sterrenbeeld Weegschaal. Zoek naar deze schuchtere planeet laag boven de zuidoostelijke horizon, ongeveer 30 minuten voor lokale zonsopkomst.
Hoewel de grootste elongatie altijd het beste kijkmoment markeert, zijn niet alle elongaties even gunstig. Deze elongatie begunstigt vooral het noordelijk halfrond, dankzij de steile hoek waaronder de ecliptica in deze tijd van het jaar de horizon snijdt. Het is de beste ochtendverschijning van Mercurius voor waarnemers op het noordelijk halfrond in 2025!
Beperk je observaties niet tot alleen 7 december: Mercurius is vanaf begin december in de ochtend zichtbaar en behoudt tot ongeveer 25 december een magnitude rond -0.5 (helder, maar concurrerend met het toenemende ochtendlicht). Daarna verdwijnt de planeet geleidelijk in de ochtendschemering.
Lees meer: Wat is elongatie in de astronomie?
Sterrenbeelden in december 2025
Op het noordelijk halfrond zijn in december vooral de bekende sterrenbeelden Orion, Perseus, Ram en Stier goed zichtbaar. De laatste twee behoren tot de sterrenbeelden van de dierenriem.
Op het zuidelijk halfrond biedt december de kans om Eridanus te zien, het zesde grootste sterrenbeeld aan de hemel, evenals de zwakkere Fornax en Horologium.
Wil je een van de 88 officiële sterrenbeelden snel terugvinden aan de hemel, gebruik dan de gratis sterrenkunde‑app Sky Tonight. Typ gewoon de naam van het sterrenbeeld in, tik op het doelicoon en de app toont je de positie aan de hemel op basis van jouw locatie.
Lees meer: Sterrenbeelden in december
Zonnewende in december
Op 21 december om 15:03 GMT helt het noordelijk halfrond van de Aarde maximaal van de Zon af. Dat zorgt voor een verschijnsel dat we de winterzonnewende noemen. In deze regio ervaren mensen de kortste dag van het jaar, omdat de noordelijke helft van onze planeet dan de minste hoeveelheid daglicht krijgt. Astronomisch gezien markeert dit moment het begin van de winter op het noordelijk halfrond, die duurt tot aan de lente-equinox. Onze voorouders hechtten veel belang aan deze dag en vierden hem met allerlei festiviteiten – lees meer over deze bijzondere tradities in het artikel over de winterzonnewende.
Op dezelfde dag helt het zuidelijk halfrond juist het dichtst naar de Zon toe en beleeft het de zomerzonnewende en de langste dag van het jaar. De zomerzonnewende markeert het begin van de astronomische zomer, die op de zuidelijke breedtegraden duurt tot de herfst-equinox.
Overigens hebben de andere planeten in het Zonnestelsel ook seizoenen – op Uranus duurt de zomer bijvoorbeeld 21 jaar! Lees meer in ons artikel over de zomerzonnewende.
Meteorenzwermen in december 2025: Geminiden, Ursiden
In december bereiken negen meteorenzwermen hun maximum. Daarvan zijn de Geminiden en de Ursiden het meest veelbelovend voor sterrenkijkers.
De Geminiden, die hun maximum bereiken op 13–14 december, zijn de beste en meest betrouwbare van de grote jaarlijkse meteorenzwermen. Onder een donkere hemel kunnen waarnemers tot wel 50 meteoren per uur zien, en tijdens de piek loopt dat aantal op tot 150 meteoren per uur! Op het noordelijk halfrond zijn Geminiden al vanaf de lokale avond zichtbaar, terwijl ze op het zuidelijk halfrond hoger aan de hemel komen rond middernacht. In 2025 stoort de voor ongeveer 40% verlichte wassende maansikkel nauwelijks, wat uitstekende kijkcondities oplevert. Voor het beste zicht kijk je weg van de Maan en gun je ogen 20–30 minuten om te wennen aan het donker.
De Ursiden zorgen voor een bescheidener vertoning van ongeveer 10 meteoren per uur tijdens hun maximum in de nacht van 21–22 december, maar staan bekend om korte, spontane uitbarstingen. Ze bevoordelen het noordelijk halfrond, waar de radiant bij de ster Kochab hoog aan de nachtelijke hemel staat. In 2025 vallen de Ursiden precies twee dagen na de Nieuwe Maan, wat ideale kijkomstandigheden geeft. Probeer na middernacht waar te nemen, wanneer de radiant hoger klimt en de aantallen toenemen.
Lees meer: Meteorenzwermen in december
Kometen in december 2025
In december 2025 zijn er geen kometen die helder genoeg zijn om met het blote oog te zien, maar een paar kometen zijn prima te vangen met kleine telescopen.
Komeet 3I/ATLAS, de veelbesproken interstellaire bezoeker, bereikt zijn dichtste nadering tot de Aarde op 19 december. Met een magnitude van ongeveer 13 is hij onder een donkere hemel te vinden met kleine telescopen (80–150 mm) vanaf beide halfronden. Zoek de komeet in de vroege ochtenduren in het sterrenbeeld Leeuw. Wacht niet te lang met waarnemen – aan het eind van het jaar beweegt de komeet weg en verlaat hij uiteindelijk het Zonnestelsel.
Een ander doelwit, komeet C/2024 E1 (Wierzchos), is in december ook zichtbaar en bevoordeelt waarnemers op het noordelijk halfrond. Met een helderheid van rond magnitude 10 is hij te bekijken met kleine telescopen in het sterrenbeeld Boogschutter, kort na lokale zonsondergang.
In december 2025 is de beste datum om komeet Wierzchos te zien en te fotograferen 28 december, wanneer hij dicht langs Mars (mag 1.2) trekt en op 15:15 GMT tot op 2°04′ nadert. Wil je zeker zijn dat je dit niet mist, zoek dan naar C/2024 E1 (Wierzchos) in de Sky Tonight astronomy app en stel een melding in voor de opkomsttijd op 28 december.
Een andere komeet om in december in de gaten te houden is 24P/Schaumasse. Met een magnitude van rond 11 is hij zichtbaar met kleine telescopen. De komeet staat in het noordelijke sterrenbeeld Coma Berenices en is op het noordelijk halfrond te zien vanaf rond lokale middernacht tot aan de ochtendschemering. Op het zuidelijk halfrond verschijnt hij een paar uur vóór zonsopkomst. De komeet wordt langzaam helderder en kan zichtbaar in een verrekijker worden begin januari 2026.
Komeet 210P/Christensen, die in november op zijn helderst was, is ook nog steeds waarneembaar. Met een magnitude rond 12 is hij bereikbaar voor een kleine telescoop op beide halfronden. Zoek hem vóór lokale zonsopkomst in het sterrenbeeld Weegschaal.
Lees meer: 3I/ATLAS, Upcoming Comets.
Hoe navigeer je aan de nachtelijke hemel?
Voor niet‑professionele astronomen kan de nachtelijke hemel lastig en verwarrend zijn. Welke van die heldere puntjes is Venus? En waar moet je kijken om een bepaalde komeet aan de hemel te vinden? De eenvoudigste en snelste manier is een sterrenkunde‑app gebruiken, zoals Sky Tonight. De app is gratis, werkt zonder internetverbinding (handig bij het kamperen) en bevat een handige astronomische kalender.
Open de app, richt je telefoon op de hemel en Sky Tonight vertelt je de namen van sterrenbeelden, sterren en veel meer objecten. Wil je echt goed worden in het herkennen van wat er aan de nachtelijke hemel staat, dan zijn er video’s die je leren hoe je de app gebruikt.
Je kunt je praktische vaardigheden in het waarnemen van de nachtelijke hemel ook testen met de quiz! Ben je nog een beginnende sterrenkijker of al een almachtige Astro Maestro? Ontdek het!
Conclusie: hemelverschijnselen in december 2025
December 2025 heeft alles: een laatste supermaan die langs de Plejaden strijkt, de beste ochtendzichtbaarheid van Mercurius, de krachtige Geminiden, de decemberzonnewende en zelfs kometen zoals 3I/ATLAS en C/2024 E1 (Wierzchos).
Wil je deze lijst met verschijnselen omzetten in echte waarneemsessies, laat Sky Tonight je dan de weg wijzen. De app toont waar elk verschijnsel precies aan de hemel boven jou verschijnt en laat je meldingen instellen, zodat je geen meteorenzwerm‑piek of zeldzame komeetpassage mist. Open gewoon de app, richt je toestel op de hemel en geniet van de decemberse nachtelijke hemel!
