Planeet Uranus: de koudste planeet
Uranus is de vreemdste van de acht planeten in het zonnestelsel - met zijn eigenaardige chemische samenstelling, extreme temperaturen en de meest ongewone axiale kanteling. Hier zullen we de bijzonderheden van de planeet nader bekijken. Voor degenen die Uranus aan de hemel willen zien, zullen we ook uitleggen wanneer de beste tijd is om naar de planeet te zoeken. Kom op, zullen we gaan beginnen?
Inhoud
- Feiten over Uranus
- Wie ontdekte Uranus?
- Hoe groot is Uranus?
- De baan en rotatie van Uranus
- Hoe ver is Uranus?
- Missies naar Uranus
- Waar bestaat Uranus uit?
- De manen van Uranus
- De ringen van Uranus
- Is het mogelijk om Uranus te observeren zonder telescoop of verrekijker?
- Aankomende gebeurtenissen
- Veelgestelde vragen
- Wist je dat?
Feiten over Uranus
- Type planeet: gasreus
- Straal: 25.362 km
- Massa: 8,681 × 10^25 kg
- Aphelium: 3 miljard km
- Perihelium: 2,5 miljard km
- Gemiddelde afstand tot de aarde: 2,9 miljard km
- Oppervlaktetemperatuur: -224°C tot -216°C
- Lengte van de zonnedag: 17 u 14 m 23 s
- Lengte van de sterrendag: 17 u 14 m 24 s
- Jaarlengte: 84,3 aardjaren
- Leeftijd: 4,503 miljard jaar
- Vernoemd naar: Griekse god van de hemel
Wie ontdekte Uranus?
Uranus is in de loop van de menselijke geschiedenis meerdere keren gezien, maar geen van de waarnemers herkende hem vóór de 18e eeuw als een planeet. In 128 v. Chr. zou de Griekse astronoom Hipparchos hem als een ster hebben opgenomen in zijn sterrencatalogus; eeuwen later, in 1690, maakte de Engelse astronoom John Flamsteed dezelfde fout en vermeldde Uranus als 34 Tauri.
De Britse astronoom William Herschel wordt beschouwd als de ontdekker van Uranus. Hoewel hij Uranus ook voor een ander hemellichaam aanzag, leidde zijn waarneming van Uranus op 13 maart 1781 tot de ontdekking ervan als planeet. Ondanks het feit dat Herschel Uranus voor een komeet hield, vermoedden andere astronomen, die de beweging aan de hemel opmerkten, iets anders, en het object werd al snel wereldwijd geaccepteerd als een nieuwe planeet. In 1783 gaf Herschel zelf toe dat de "komeet" die hij had ontdekt, in feite een planeet was.
Hoe groot is Uranus?
Uranus behoort tot de reuzenplaneten. Stel je het volgende voor: als de aarde een grote appel zou zijn, dan zou Uranus de grootte van een basketbal hebben. Maar vanaf de aarde lijkt de ijsreus niet groot - de schijnbare grootte van Uranus varieert van 3,3" tot 4,1", terwijl Mercurius, de kleinste planeet, voor ons van 4,5" tot 13" kan lijken.
De omvang van Uranus
Uranus is de op twee na grootste planeet in het zonnestelsel in straal en de op drie na grootste in massa. De straal van de blauwgroene planeet is net iets groter dan die van Neptunus: 25.362 km vs. 24.622 km, respectievelijk.
Hoeveel keer past de aarde in Uranus?
Uranus heeft een volume dat ongeveer 63 maal zo groot is als dat van de aarde, wat betekent dat de aarde 63 keer in Uranus past. De ijsreus is ook vier keer breder dan onze planeet. Om de grootte van Uranus beter te begrijpen, moet je eens naar deze afbeelding van de NASA kijken, die de geschatte afmetingen van de planeten ten opzichte van elkaar laat zien.
De baan en rotatie van Uranus
De baan van Uranus hielp de astronomen om Neptunus te ontdekken. De Franse geleerde en polymaat Pierre-Simon Laplace berekende de baan van Uranus in 1783, maar de planeet onttrok zich aan het voorspelde pad. Astronomen veronderstelden daarom dat er een of ander hemellichaam was dat de beweging van de blauwgroene ijsreus verstoorde. Op grond van deze veronderstelling voorspelden wetenschappers de afstand van het onbekende lichaam tot de zon en zijn geschatte massa en ontdekten uiteindelijk Neptunus.
Axiale kanteling
Uranus is 97,77° gekanteld, wat betekent dat de draaias van de planeet ongeveer evenwijdig loopt met het vlak van het zonnestelsel. De ijsreus heeft de meest duidelijke axiale kanteling van alle planeten in het zonnestelsel; ter vergelijking: zijn buurman, Neptunus, heeft een axiale kanteling van 28,5°.
Een gevolg hiervan is dat rond de zonnewendes één pool van Uranus voortdurend naar de zon gericht staat, wat leidt tot een zeer ongewone dag-nacht cyclus op de planeet. Op de polen beleeft men 42 aardse jaren dag gevolgd door 42 jaren nacht. Maar rond de equinox is de zon naar de evenaar van de planeet gericht, waardoor hij een gemiddelde dag-nacht cyclus heeft die vergelijkbaar is met die van andere planeten.
We weten niet zeker wat de reden is van zo'n extreme axiale kanteling. Wetenschappers vermoeden dat ongeveer 3 tot 4 miljard jaar geleden een of meerdere inslagen de ijsreus op zijn kant deden kantelen. Deze botsing kan ook de achterwaartse rotatie van Uranus veroorzaakt hebben - samen met Venus draait de blauwgroene planeet met de klok mee. De andere planeten in het zonnestelsel draaien ondertussen "normaal" - tegen de klok in.
Hoe lang duurt een jaar op Uranus?
Uranus doet 84 aardse jaren over zijn baan om de zon. In 2033 zal de ijsreus zijn derde baan om de zon voltooien sinds het moment van zijn ontdekking in 1781.
Hoe lang duurt een dag op Uranus?
Eén sterrendag op Uranus duurt 17 uur 14 minuten 24 seconden en, door zijn grote afstand tot de zon, is een enkele zonnedag daar ongeveer even lang. Dit betekent dat een jaar op Uranus 42.718 Uraniaanse zonnedagen duurt.
Hoe ver is Uranus?
Uranus is de zevende planeet vanaf de zon. Alleen Neptunus staat verder weg (als we ten minste de dwergplaneet Pluto buiten beschouwing laten).
Hoe ver staat Uranus van de zon?
De afstand van Uranus tot de zon bedraagt ongeveer 20 AU oftewel 2 miljard km. Dit is echter maar een gemiddeld getal; Uranus heeft een elliptische baan en kan daarom een minimale en een maximale afstand tot de zon bereiken. Die worden respectievelijk aphelium en perihelium genoemd. De afstand tussen aphelium en perihelium is groter dan die van elke andere planeet - ongeveer 1.8 AU.
Hoe ver staat Uranus van de aarde?
De planeten van het zonnestelsel zijn voortdurend in beweging en daarom verandert de afstand tussen hen dagelijks. Op het dichtst bij is de aarde 2,6 miljard km van Uranus. Op de verste afstand zijn de planeten 3,2 miljard km van elkaar verwijderd.
Hoe lang duurt het om naar Uranus te gaan?
Voyager 2 van de NASA deed er negen en een half jaar over om Uranus te bereiken. Het ruimtevaartuig werd gelanceerd in augustus 1977 en naderde de ijsreus het dichtst op 24 januari 1986. Het is het enige ruimtevaartuig dat Uranus ooit bezocht heeft, dus we weten nog niet of er een snellere manier bestaat om de planeet te bereiken.
Missies naar Uranus
Voyager 2 is de enige ruimtesonde die Uranus heeft bestudeerd. Na bijna tien jaar door de ruimte gereisd te hebben, verzamelde het ruimtevaartuig van de NASA in slechts zes uur belangrijke informatie over de reuzenplaneet, zijn ringen en manen.
Er zijn verschillende verkenningsmissies naar Uranus voorgesteld, maar in 2021 had nog geen enkele ervan de definitieve goedkeuring gekregen. Voorlopig halen we onze informatie over de ijsreus uit waarnemingen via de Hubble ruimtetelescoop en verschillende krachtige telescopen op de aarde.
Waar bestaat Uranus uit?
Samen met zijn buurman Neptunus is Uranus een van de twee ijsreuzen van het zonnestelsel. In feite is Uranus een bal van gas en ijs.
De vorming van Uranus
Uranus werd ongeveer 4,5 miljard jaar geleden gevormd toen de rest van het zonnestelsel vorm kreeg. Het ijs dat Uranus en de andere joviaanse planeten vormde, was overvloedig aanwezig en stelde de reuzenplaneten in staat om heel groot te worden. Uranus vormde zich waarschijnlijk dichter bij de zon en verhuisde ongeveer 4 miljard jaar geleden naar het buitenste zonnestelsel. Hier nam hij zijn plaats in als zevende planeet vanaf de zon.
De structuur van Uranus
Uranus bestaat uit drie lagen: een kleine ijzer-nikkelkern in het centrum, een ijzige mantel in het midden en een buitenste gasvormige atmosfeer van waterstof, helium en methaan. Meer dan 80% van de massa van de planeet bestaat uit hete dichte vloeistoffen van water, methaan en ammoniak.
Het oppervlak van Uranus
Als een ijsreus heeft Uranus niet echt een vast oppervlak. Zijn gasachtige atmosfeer gaat over in de inwendige vloeibare lagen. Je kunt niet op het oppervlak van de planeet lopen of landen, want je zult er gewoon in wegzinken (net als op Jupiter).
Uranus is ook ijskoud! Het is de koudste planeet in het zonnestelsel, ook al staat hij niet het verst van de zon. We weten niet waarom de ijsreus niet veel warmte heeft. Sommige wetenschappers denken dat dit ligt aan zijn buitengewone kanteling; anderen suggereren dat na de enorme botsing (zie hierboven) het grootste deel van de innerlijke hitte van Uranus verdwenen is, waardoor zijn kerntemperatuur uitgeput is geraakt.
De manen van Uranus
Evenals de andere reuzenplaneten heeft Uranus een manenstelsel. Terwijl de manen van de andere planeten hun naam ontlenen aan de Griekse of Romeinse mythologie, zijn die van Uranus genoemd naar de personages uit de werken van William Shakespeare en Alexander Pope.
Hoeveel manen heeft Uranus?
Uranus heeft 27 bekende manen. Ze onderscheiden zich als het minst massieve manenstelsel onder die van de reuzenplaneten. Zo zou de gecombineerde massa van de vijf belangrijkste satellieten (Miranda, Ariel, Umbriel, Titania en Oberon) nog steeds minder dan de helft zijn van alleen al Triton, de grootste maan van Neptunus. Om het nog duidelijker te maken, moet je je voorstellen dat ze elk een kleiner oppervlak hebben dan het continent Australië.
De binnenste satellieten van Uranus bestaan voor ruwweg de helft uit waterijs en voor de helft uit rots. De samenstelling van de buitenste blijft onbekend, maar het zouden ingevangen asteroïden kunnen zijn.
Wat is de grootste maan van Uranus?
De grootste maan van Uranus heet Titania. Met een diameter van 1.578 km heeft ze ongeveer de helft van de diameter van de maan van de aarde en is ze ook de op zeven na grootste maan in het zonnestelsel. Net als onze maan is Titania tidaal aan haar partner gekluisterd, waardoor ze permanent maar één kant aan Uranus toont. Het roodachtige oppervlak van Titania is bedekt met canyons en littekens; de talrijke inslagkraters kunnen wel een doorsnee van 326 km hebben.
De ringen van Uranus
De ringen van Uranus werden het tweede planetaire ringenstelsel dat ontdekt werd (na dat van Saturnus). Hun ontdekking hielp de astronomen inzien dat ringen een veel voorkomend kenmerk zijn voor planeten.
Hoeveel ringen heeft Uranus?
Van Uranus zijn 13 ringen bekend. In volgorde van toenemende afstand tot de planeet heten de ringen 1986U2R/ζ, 6, 5, 4, α, β, η, γ, δ, λ, ε, ν en μ. De binnenste ringen zijn meestal smal en donkergrijs en de twee buitenste (ν en μ) zijn felgekleurd.
Waar bestaan de ringen van Uranus uit?
De ringen van Uranus bestaan uit waterijs met daarnaast wat donkere, door straling gevormde organische stoffen. Een onderzoek uit 2016 suggereert dat de ringen van Uranus, samen met die van Saturnus en Neptunus, de overblijfselen zouden kunnen zijn van Pluto-achtige dwergplaneten die te dicht bij de reuzenplaneten kwamen. Deze dwergplaneten werden door de enorme zwaartekracht van de planeten uiteengereten en vormen nu de ringen.
Is het mogelijk om Uranus te observeren zonder telescoop of verrekijker?
Uranus is de verste planeet in het Zonnestelsel die zonder optische toestellen kan worden waargenomen. De planeet bevindt zich echter op de rand van zichtbaarheid met het blote oog, dus er is speciale voorbereiding voor nodig om de planeet te observeren. Ga op zoek naar een donkere hemel ver weg van grote steden en lichtvervuiling. Laat de ogen zich vervolgens aanpassen aan de duisternis om de gevoeligheid van het oog te vergroten. Blijf uit de buurt van felle lichten, inclusief telefoonschermen, gedurende ten minste 15-30 minuten. Als u Sky Tonight gebruikt, schakelt u over naar de nachtzichtmodus door op het pictogram met sterren en de halve maan te tikken in het venster Snelle Instellingen onder aan het hoofdscherm.
De laatste stap is Uranus ontdekken aan de hemel. Gebruikers van Sky Tonight doen dit eenvoudig door "Uranus" in het zoekveld in te voeren (vergrootglaspictogram in het onderste deel van het hoofdscherm) en op het blauwe doelpictogram tegenover de naam van de planeet te tikken. Vervolgens hoeft u enkel op het kompaspictogram onderaan het scherm te tikken of uw apparaat naar de hemel te richten. Volg de witte pijl om te ontdekken wat de positie van Uranus aan de nachtelijke hemel is. De andere manier om de planeet te lokaliseren is om hemelkaarten te gebruiken van websites zoals theskylive.com.
Aankomende gebeurtenissen
Het kiezen van de juiste nacht voor observatie is belangrijk. Sky Tonight biedt een handige kalender van de astronomische gebeurtenissen voor elke planeet in het Zonnestelsel. Zoek Uranus met behulp van Zoeken en tik op het bijbehorende resultaat. Op het tabblad Gebeurtenissen ziet u de lijst van komende astronomische gebeurtenissen die in verband staan met de planeet. Merk op dat de beste tijd om Uranus te observeren is tijdens oppositie.
13 mei 2024: Uranus in zonneconjunctie
Op 13 mei om 10:45 GMT zal Uranus het dichtst bij de Zon in de hemel komen. De schijnbare afstand tussen de twee lichamen zal 0°15' zijn. Dit betekent dat de planeet enkele weken onzichtbaar zal zijn, aangezien het zonlicht deze zal overstralen. Vermijd het observeren van Uranus wanneer het dicht bij de Zon is: dit kan leiden tot permanente blindheid.
1 september 2024: Uranus begint retrograde beweging
Vanaf 1 september zal Uranus retrograde zijn. Normaal gesproken bewegen de planeten van west naar oost door de hemel in dezelfde richting als de Zon (dit wordt een prograde beweging genoemd). Er zijn echter specifieke periodes waarin een planeet lijkt “achteruit” te bewegen, van oost naar west. Voor Uranus zal deze periode duren tot 30 januari 2025. Lees ons toegewijde artikel om de wetenschap achter dit fenomeen te leren.
17 november 2024: Uranus in oppositie
Op 17 november om 02:36 GMT zal Uranus de oppositie bereiken. De planeet zal schijnen met een magnitude van 5,6 in het sterrenbeeld Stier. Uranus zal zelfs op zijn grootst en helderst moeilijk te spotten zijn, dus het is beter om het te zoeken met ten minste een kleine telescoop. De planeet zal het best rond middernacht lokale tijd worden waargenomen.
30 januari 2025: Uranus eindigt retrograde beweging
Op 30 januari voltooit Uranus zijn retrograde fase en hervat zijn “normale” beweging. Het zal weer “achteruit” bewegen van 6 september tot 4 februari 2026. Bekijk ons gedetailleerde artikel om de wetenschap achter retrograde beweging te begrijpen en te ontdekken of het zichtbaar is in de hemel.
Veelgestelde vragen
Wat voor kleur heeft Uranus?
Door het methaan in de atmosfeer van Uranus ziet de planeet er blauwgroen uit. De ijsreus lijkt op Neptunus; maar Uranus lijkt groener.
Hoe komt Uranus aan zijn naam?
William Herschel, de ontdekker van Uranus, wilde de nieuwe planeet "de ster van George'" noemen naar zijn beschermheer, koning George III; deze naam werd buiten Engeland echter niet op prijs gesteld. Uiteindelijk noemde de Duitse astronoom Johann Elert Bode, wiens waarnemingen hielpen om het pas ontdekte object als een planeet te identificeren, hem Uranus, naar een oude Griekse god van de hemel.
Is Uranus een gasreus?
Uranus is een ijsreus omdat hij hoofdzakelijk uit ijs en rotsachtig materiaal bestaat. Saturnus en Jupiter bevatten meer gas, daarom worden ze gasreuzen genoemd.
Wist je dat?
- Er regenen diamanten op de kern van Uranus. De druk in het midden van de planeet is zo krachtig dat hij de koolstofdeeltjes in diamanten verandert.
- Uranus wordt in het Engels vaak verkeerd uitgesproken. Er staan video's op YouTube die uitleggen hoe je het juist uitspreekt!
- Uranus was de eerste planeet die met behulp van een telescoop gevonden werd. Mercurius Venus, Mars, Jupiter en Saturnus waren alle helder genoeg om gemakkelijk met het blote oog te zien.
- Uranus is de enige planeet die zijn naam aan de Griekse mythologie ontleende. De namen van alle andere planeten zijn geïnspireerd op de Romeinse mythologie.
Nu weet je waarom Uranus de vreemdste planeet in het zonnestelsel is. Als je dit artikel leuk vond, aarzel dan niet het te delen op de sociale media. En vergeet niet onze cartoon over Uranus te bekijken!
We wensen je een heldere hemel en veel plezier met observeren!
