Kun je de Pleiaden vanavond zien? Leer hoe je de sterrenhoop M45 kunt vinden
De Plejaden zijn een opvallend en gemakkelijk te herkennen deep-skyobject. Dit nevelige "kleine steelpannetje" is zo helder dat je het met het blote oog kunt zien! Om snel de Pleiaden aan de hemel op jouw locatie te vinden, gebruik de gratis Sky Tonight app. Laten we nu meer leren over deze fascinerende sterrenhoop.
Inhoud
- Waar bevindt zich de sterrenhoop Plejaden?
- Plejaden vanavond: zie ze naast de Maan
- 6 november: Plejaden dicht bij de Maan; maanbedekking van de Plejaden
- 4 december: Plejaden dicht bij de Maan; maanbedekking van de Plejaden
- 31 december: Plejaden dicht bij de Maan; maanbedekking van de Plejaden
- 27 januari 2026: Plejaden dicht bij de Maan; maanbedekking van de Plejaden
- 24 februari 2026: Plejaden dicht bij de Maan; maanbedekking van de Plejaden
- Hoe fotografeer je de Plejaden vanavond?
- De levenscyclus van de Plejaden
- Hoeveel sterren zijn er in de Plejaden-cluster?
- De sterrenhoop Pleiaden in mythen en legendes
- 4 Dingen die je waarschijnlijk nog niet wist over de Plejaden
- Veelgestelde vragen
- Sterrenhoop Plejaden: samenvatting
Waar bevindt zich de sterrenhoop Plejaden?
De Plejaden bevinden zich in het sterrenbeeld Stier. Op het noordelijk halfrond zijn ze het best zichtbaar van de late herfst tot in de winter (ongeveer van oktober tot februari). Op het zuidelijk halfrond kun je de sterrenhoop goed zien van november tot maart.
Hoe vind je de Plejaden aan de nachtelijke hemel?
-
Zoek naar de Gordel van Orion — de drie heldere sterren die in een rechte lijn staan.
-
Trek een denkbeeldige lijn door deze sterren in de richting van Orions boog.
-
Je komt eerst Aldebaran tegen, in het sterrenbeeld Stier, en daarna een kleine blauw-witte sterrenhoop: dat zijn de Plejaden. Ze beslaan ongeveer vier keer de diameter van de Volle Maan en lijken op een miniatuurversie van de Grote Beer.
Waar staan de Plejaden vanavond?
Omdat de Plejaden zich in de noordelijke helft van de hemel bevinden (ongeveer 24° N declinatie) en dicht bij de ecliptica liggen, zijn ze zichtbaar vanaf vrijwel alle bewoonde breedtegraden; ze komen alleen niet op ten zuiden van ~66°Z. Gebruik de sterrenkijk-app Sky Tonight om de positie van de sterrenhoop te bekijken: start de app en tik op het vergrootglaspictogram onderaan het scherm. Typ vervolgens "Plejaden" in de zoekbalk en tik op het doelpictogram naast het bijbehorende zoekresultaat. De app toont de huidige positie van het cluster aan de hemel, zodat je kunt zien of het nu zichtbaar is op jouw locatie.
Plejaden vanavond: zie ze naast de Maan
De Plejaden vormen een klein zwermpje blauwe sterren waarvan het zachte licht zich uitstrekt over een gebied dat vier keer groter is dan de Maan. Soms schuift de Maan vlak langs de Plejaden of zelfs dwars door de sterrenhoop heen, waarbij ze de sterren één voor één bedekt — een fascinerend verschijnsel dat een maansverduistering (occultatie) wordt genoemd. Je kunt Sky Tonight gebruiken om te zien of de Maan en de Plejaden tijdens deze samenstanden in jouw hemel te zien zijn. En als de occultatie niet zichtbaar is vanaf jouw locatie, verander dan de locatie in de app en zoom in op de Maan om te zien hoe het fenomeen eruitziet vanuit andere delen van de wereld.
6 november: Plejaden dicht bij de Maan; maanbedekking van de Plejaden
- Moment van dichtste nadering: 15:26 GMT
- Afstand: 0°48'
- Begin bedekking: 12:27 GMT
- Einde bedekking: 17:48 GMT
Op 6 november schuift de bijna volle Maan (99% verlicht) vlak langs de schitterende sterrenhoop van de Plejaden. Voor waarnemers in Oost-Azië, de Stille Oceaan en delen van Noord-Amerika wordt dit nog specialer: zij zien een volledige maanbedekking van de Plejaden.
Tijdens de bedekking schuift de Maan voor de sterren langs, die één voor één verdwijnen en weer opduiken. In Busan (Zuid-Korea) worden Taygeta en Sterope bedekt, in Shanghai en Peking (China) verdwijnen Maya, Taygeta, Celaeno en Sterope achter de Maan.
De twee objecten komen kort na zonsondergang op en staan tegen middernacht hoog aan de hemel. Door het felle maanlicht zullen veel zwakke sterren echter moeilijk zichtbaar zijn.
4 december: Plejaden dicht bij de Maan; maanbedekking van de Plejaden
- Moment van dichtste nadering: 02:54 GMT
- Afstand: 0°48'
- Begin bedekking: 3 december, 23:55 GMT
- Einde bedekking: 4 december, 05:18 GMT
Op 4 december komt de voor 98% verlichte Maan dicht bij de Plejaden. In Noord-Afrika, een groot deel van Europa en Noord-Amerika is een spectaculaire maanbedekking zichtbaar.
Daar lijkt de Maan dwars door de sterrenhoop te bewegen, waarbij sterren verdwijnen en later weer verschijnen. In San Francisco en Los Angeles schuift de Maan door het hart van de Plejaden en bedekt onder andere Electra, Merope, Maya en Alcyone. In Chicago schuift ze langs de rand en bedekt Electra, Celaeno, Maya en Taygeta.
Beide objecten komen laat in de avond op en bereiken hun hoogste punt rond 1 uur ’s nachts. Door het felle licht van de bijna volle Maan zijn de Plejaden moeilijker te zien.
31 december: Plejaden dicht bij de Maan; maanbedekking van de Plejaden
- Moment van dichtste nadering: 13:21 GMT
- Afstand: 0°48'
- Begin bedekking: 10:20 GMT
- Einde bedekking: 15:40 GMT
Op 31 december glijdt de voor 88% verlichte Maan langs de Plejaden. Waarnemers in Oost-Azië, Japan en grote delen van Rusland zullen een maanbedekking zien waarbij de sterren een voor een verdwijnen.
In New Delhi (India) verdwijnen Celaeno, Maia, Taygeta en Sterope overdag achter de Maan. In Siberië is de bedekking nog indrukwekkender: Electra, Celaeno, Maia, Taygeta en Sterope verdwijnen bijna tegelijk.
De twee objecten komen op vóór zonsondergang en staan laat in de avond op hun hoogst. De maanverlichting kan het zwakke schijnsel van de Plejaden overstemmen, maar met een verrekijker kun je ze weer in beeld krijgen.
27 januari 2026: Plejaden dicht bij de Maan; maanbedekking van de Plejaden
- Moment van dichtste nadering: 21:07 GMT
- Afstand: 1°06'
- Begin bedekking: 17:59 GMT
- Einde bedekking: 23:33 GMT
Op 27 januari passeert de voor 65% verlichte Maan de Plejaden. In Europa, Noord-Afrika, het Midden-Oosten en West-Azië is een maanbedekking zichtbaar.
In Parijs schuift de Maan langs de rand van de sterrenhoop en bedekt Taygeta en Sterope. In Reykjavik (IJsland) is het spektakel groter: Taygeta, Celaeno, Maia en Sterope verdwijnen en keren later terug.
Beide objecten zijn al in de middag zichtbaar en bereiken hun hoogste punt vroeg in de avond. Ondanks het maanlicht kunnen een verrekijker of kleine telescoop meer sterren zichtbaar maken en je helpen de bedekking te volgen.
24 februari 2026: Plejaden dicht bij de Maan; maanbedekking van de Plejaden
- Moment van dichtste nadering: 02:43 GMT
- Afstand: 1°12'
- Begin bedekking: 23 februari, 23:37 GMT
- Einde bedekking: 24 februari, 05:14 GMT
Op 24 februari passeert de Maan, verlicht voor 38%, dicht bij de Plejaden. In Noord- en Midden-Amerika en het Caribisch gebied vindt een maanbedekking plaats waarbij de Maan sterren tijdelijk verduistert.
In het noorden van Noord-Amerika is de bedekking het diepst: Maya en Taygeta verdwijnen achter de Maan. Verder naar het zuiden passeert de Maan op grotere afstand; in Edmonton (Canada) wordt alleen Sterope bedekt.
Beide objecten staan gunstig aan de avondhemel en bereiken hun hoogste punt tussen de late avond en middernacht. Omdat de Maan slechts een smalle sikkel is, zal haar licht niet te fel zijn, waardoor je de occultatie goed kunt waarnemen. Met een verrekijker zie je de sterrenhoop beter, en met een kleine telescoop kun je de afzonderlijke sterren volgen terwijl ze achter de Maan verdwijnen.
Hoe fotografeer je de Plejaden vanavond?
De Plejaden behoren tot de meest dankbare deep-skyobjecten voor beginnende astrofotografen. Hun heldere blauwe sterren en omringende reflectienevels zien er schitterend uit op lange belichtingen, zelfs met eenvoudige apparatuur.
Gebruik de juiste uitrusting
Een DSLR- of systeemcamera op een stevig statief is voldoende om te beginnen. Gebruik een lens van 50–85 mm om de hele sterrenhoop vast te leggen, of 100–200 mm als je op het heldere centrum wilt inzoomen. Met een stervolger kun je langere belichtingen maken zonder dat de sterren strepen vormen. Een afstandsbediening of zelfontspanner helpt om trillingen te voorkomen, en een dauwlint voorkomt dat de lens beslaat.
Zoek een donkere hemel
De subtiele blauwe gloed rond de Plejaden wordt gemakkelijk overstraald door lichtvervuiling. Kies een locatie ver van stadslichten en fotografeer wanneer de Maan onder de horizon staat of in haar sikkelvormige fase is.
Belichtingsinstellingen
Begin met ISO 800–1600, f/2.8–f/4 en korte belichtingen (ongeveer 5–10 seconden) als je geen volger gebruikt. Met een volger kun je tot 30–120 seconden gaan.
Maak veel foto’s en stapel ze later op een computer. Dit vermindert ruis en haalt meer details naar voren. Fotografeer altijd in RAW en maak indien mogelijk enkele dark- en flatframes voor een schoner eindresultaat.
Stel zorgvuldig scherp
Kies een heldere ster, zoals Alcyone (de helderste ster van de Plejaden), zoom in via live view en stel scherp tot de ster zo klein en scherp mogelijk lijkt. Zet daarna de autofocus uit en raak de scherpstelring niet meer aan; je kunt deze eventueel met tape vastzetten.
Controleer de scherpstelling regelmatig, vooral als de temperatuur daalt, omdat lenzen en cameradelen door afkoeling iets kunnen samentrekken, waardoor de scherpte kan verschuiven en sterren wazig worden.
Plan je opname
Gebruik Sky Tonight om te zien wanneer de Plejaden het hoogst aan de hemel staan en om het kader te plannen met de Maan of naburige sterrenbeelden.
De levenscyclus van de Plejaden
De Plejaden, ook wel bekend als de Zeven Zusters, vormen een open sterrenhoop — een familie van sterren die uit dezelfde reusachtige gas- en stofwolk zijn ontstaan.
Hoe zijn de Plejaden ontstaan?
Hun verhaal begon toen een enorme gas- en stofwolk onder haar eigen zwaartekracht instortte, waarbij de temperatuur steeg tot het moment dat kernfusie ontstond. Zo werden honderden jonge, heldere sterren geboren, voornamelijk van het type B. Deze sterren verlichten de nabijgelegen reflectienevels — wolken van stof die hun licht verstrooien en zorgen voor de karakteristieke blauwe gloed van de sterrenhoop.
Lange tijd dachten astronomen dat dit stof een overblijfsel was van de vorming van de sterrenhoop.
Tegenwoordig denkt men dat de Plejaden eenvoudigweg door een niet-verwante interstellaire stofwolk trekken. Deze wolk is een reflectienevel: het stof verstrooit het blauwe licht van de hete sterren in de hoop in plaats van zelf licht uit te zenden.
Hoe oud zijn de Plejaden?
In kosmische termen zijn de Plejaden relatief jong, met een geschatte leeftijd van 100 tot 125 miljoen jaar. Ter vergelijking: de dinosauriërs leefden al op Aarde lang voordat de Plejaden aan onze hemel verschenen.
Hoe lang zullen de Plejaden blijven bestaan?
De Plejaden zullen niet eeuwig blijven bestaan. Astronomen schatten dat de sterrenhoop nog ongeveer 200 tot 400 miljoen jaar zal overleven, waarna ze zal uiteenvallen door zwaartekrachtsinteracties in de galactische omgeving.
De Plejaden bevinden zich nog in een vroege fase van hun stellaire levenscyclus. Hun sterren zitten in de hoofdreeksfase, waarbij ze waterstof in helium omzetten en intens blauw licht uitstralen. Over enkele honderden miljoenen jaren zullen ze uitgroeien tot rode reuzen en uiteindelijk afkoelen tot witte dwergen, waarbij slechts een zwakke herinnering aan hun vroegere glans overblijft. Wil je dit proces beter begrijpen, bekijk dan onze infographic over de levenscyclus van sterren.
Hoeveel sterren zijn er in de Plejaden-cluster?
In totaal telt het cluster zo'n 1.000 leden. De helderste sterren zijn vernoemd naar de personages uit de Griekse mythologie: de Plejaden zelf – Alcyone, Electra, Maia, Merope, Taygeta, Celaeno en Asterope (Sterope) – en hun ouders, Atlas en Pleione. Vind ze gerangschikt op grootte in de onderstaande lijst:
- Alcyone (25 Tauri): 2,87
- Atlas (27 Tauri): 3,63 (variabel ~0,05 m)
- Electra (17 Tauri): 3,70 (variabel ~0,06 m)
- Maia (20 Tauri): 3,87 (variabel ~0,02 m)
- Merope (23 Tauri): 4,14 (variabel ~0,04 m)
- Taygeta (19 Tauri): 4,30 (variabel ~0,03 m)
- Pleione (28 Tauri): 5,05 (variabel ~0,3 m)
- Celaeno (16 Tauri): 5,45
- Sterope I (Asterope, 21 Tauri): 5,76 (variabel ~0,05 m)
- Sterope II (22 Tauri): 6,43
Hoeveel sterren zijn er zichtbaar in de Plejaden?
Wie met het blote oog kijkt, ziet meestal in één oogopslag zes sterren. Hoe langer je kijkt, hoe meer sterren je ziet, afhankelijk van een scherp zicht en een heldere hemel zonder lichtvervuiling. Een Amerikaanse astronoom Robert Burnham Jr. beweerde er 20 te zien; de meeste mensen zien er niet meer dan 14. Een verrekijker kan een beter zicht geven op het cluster en de nevel eromheen. Alle helderste sterren zijn te vinden binnen een gezichtsveld van 1°. Sterke telescopen kunnen helpen de zwakkere te zien.
Welke ster ontbreekt er?
Als de meeste mensen het cluster zien als een zessterrenpatroon, waarom wordt het dan de Zeven Zusters genoemd? De reden is dat de hemel er in de oudheid, toen de naam verzonnen werd, anders uitzag. Destijds konden waarnemers met het blote oog onmiddellijk zeven sterren van het cluster zien. Na verloop van tijd verdween een van hen uit het zicht. Onze voorouders merkten dit op en weerspiegelden het in mythen, wat we later zullen bespreken.
De verandering is waarschijnlijk veroorzaakt door Pleione, de zevende helderste ster van de sterrenhoop. Het is een schelster waarvan de helderheid varieert; ze was ooit opvallender maar is verzwakt tot onder de grens van het blote oog. Een andere verklaring is dat Pleione en Atlas door hun eigen beweging in de loop van de tijd dichter bij elkaar zijn gekomen en nu aan het blote oog als één ster lijken.
De sterrenhoop Pleiaden in mythen en legendes
Veel culturen hebben vergelijkbare verhalen over de oorsprong van de Plejaden-sterrenhoop, mogelijk geïnspireerd op de verdwijning van de ster. Sommige wetenschappers geloven dat ze zo´n 100.000 jaar geleden zijn verzonnen! Toen de zevende ster verdween, probeerden mensen in de oudheid dat uit te leggen door middel van mythen.
De Zeven Zusters kunnen ook de Zeven Broers zijn
de Australische legende vertelt bijvoorbeeld over zeven zussen die de hemel in vluchtten voor een oude man die hen achtervolgde; een van de vrouwen werd gevangen genomen en later gered. Inheemse Amerikanen hadden verschillende mythen over zeven broers die naar de hemel stegen terwijl ze in een cirkel aan het rennen of dansen waren. Volgens de Cherokee-versie werd een van de jongens betrapt door zijn moeder en slaagde hij er niet in de hemel te bereiken.
De Pleiaden en Orion: de Griekse mythe
De Griekse mythe is de populairste versie van het verhaal. Volgens deze mythe waren de Plejaden dochters van de titaan Atlas en de nimf Pleione. Na een toevallige ontmoeting met de zussen, werd de jager Orion verliefd en begon hen te achtervolgen. Zeus besloot de meisjes te beschermen tegen ongewenste aandacht en veranderde de zussen in duiven, zodat ze omhoog konden vliegen en sterren konden worden. Voordat ze naar de hemel opsteeg, was een van de zussen, Merope, getrouwd met een sterveling, koning Sisyphus. Toen de goden hem veroordeelden om voor altijd een rotsblok te rollen, schaamde ze zich zo voor hem dat ze haar gezicht verborg en uit de nachtelijke hemel verdween.
Interessant is dat in de mythologie Merope vaak wordt genoemd als de “verloren Plejade”. Maar moderne astronomen denken dat de echte “verloren ster” waarschijnlijk Pleione is, die dicht bij Atlas staat en bekend is om haar variabele helderheid.
4 Dingen die je waarschijnlijk nog niet wist over de Plejaden
-
De Plejaden worden drie keer genoemd in de Bijbel – alle drie de keren samen met het sterrenbeeld Orion.
-
In de oudheid gebruikten veel culturen de Plejaden als kalender. Door hun verschijning aan de hemel wisten boeren wanneer ze moesten beginnen met het oogsten of planten van gewassen en begrepen zeelieden wanneer het tijd was om het vaarseizoen te openen (de naam "Plejaden" is mogelijk afgeleid van het Griekse woord dat "zeilen" betekent.”).
-
De wolk van interstellair stof rond de Plejaden maakt geen deel uit van het cluster. Men geloofde dat het de overblijfselen waren van het materiaal waaruit de sterren werden geboren. Maar het bleek dat de nevel onafhankelijk is en zich toevallig in de buurt van de Plejaden bevindt.
-
De Plejaden inspireerden de naam en het zessterrenlogo van de Japanse autofabrikant Subaru (de Japanse naam voor het cluster). Je zou kunnen denken dat de makers astronomisch nauwkeurig wilden zijn en het op de Plejaden wilden laten lijken aan de werkelijke nachtelijke hemel. Maar in feite illustreert het logo de geschiedenis van het bedrijf. In het Japans betekent "subaru" ook "verenigd", en de sterren vertegenwoordigen vijf kleine bedrijven die zijn gefuseerd tot één grote: Fuji Heavy Industries, het moederbedrijf van Subaru.
Veelgestelde vragen
Wie heeft de Plejaden ontdekt?
Galileo Galilei was de eerste die de Plejaden door een telescoop observeerde. De sterrenhoop was echter al lang daarvoor bekend: het "oorsprongsverhaal" dateert mogelijk uit 100.000 voor Christus. De naam van de eerste persoon die de Plejaden aan de hemel zag, is in de geschiedenis niet bewaard gebleven.
Hoe oud zijn de Plejaden?
Het antwoord hangt af van de leeftijdsmeetmethode. Als we bijvoorbeeld het Hertzsprung-Russell-diagram voor de Plejaden en theoretische modellen van stellaire evolutie vergelijken, krijgen we cijfers variërend van 75 tot 150 miljoen jaar oud.
Zijn de Pleiaden een sterrenbeeld?
Nee, de Pleiaden zijn een sterrenhoop – een groep sterren die gravitationeel gebonden zijn en gevormd uit dezelfde moleculaire wolk. In tegenstelling, een sterrenbeeld is ook een groep sterren, maar deze zijn niet fysiek aan elkaar gebonden. Er zijn 88 sterrenbeelden officieel erkend door de IAU. Lees ons gewijde artikel om meer te leren over sterrenbeelden en hun specifieke kenmerken.
Wanneer kun je de Plejaden zien?
Op het noordelijk halfrond zijn ze het best zichtbaar van oktober tot februari. Op het zuidelijk halfrond van november tot maart.
Kun je de Plejaden met het blote oog zien?
De Plejaden staan in de top 3 best met het blote oog zichtbare sterrenhopen. De meeste mensen zien ze als een groep van zes sterren, maar als je goed kunt zien en het buiten donker genoeg is, kun je tot 14 sterren zien.
Kun je andere open sterrenhopen zien in de buurt van de Plejaden?
Ja! De Plejaden zijn niet de enige open sterrenhoop in dit deel van de hemel. Iets verder naar het oosten, in hetzelfde sterrenbeeld Stier, vind je de Hyaden, een nabije open sterrenhoop die een heldere “V”-vorm vormt die het gezicht van de stier markeert. Verder langs de ecliptica, in het sterrenbeeld Kreeft, ligt de Bijenkorfcluster (M44) — nog een prachtige open sterrenhoop die met het blote oog zichtbaar is onder een donkere hemel.
Wil je meer makkelijk zichtbare sterrenhopen, nevels en sterrenstelsels ontdekken? Bekijk dan onze infographic over de helderste deep-skyobjecten. Daarin lees je hoe je ze kunt vinden en krijg je observatietips.
Sterrenhoop Plejaden: samenvatting
Snelle feiten:
- Sterrenbeeld: Stier
- Afstand tot de Aarde: ~440 lichtjaar
- Schijnbare grootte: ~2° (vier keer de diameter van de Maan)
- Aantal zichtbare sterren: 6–14 (meer dan 1.000 in totaal)
- Beste maanden om te observeren: ~oktober–maart
- Ook bekend als: Zeven Zusters, Subaru
De Pleiaden zijn een open sterrenhoop en een van de helderste diep-ruimteobjecten. Onder donkere luchten zijn ze zichtbaar met het blote oog: de meeste waarnemers kunnen zes sterren zien die een kleinere versie van de Grote Beer lijken. Met behulp van optiek worden meer sterren zichtbaar, samen met een neveligheid die lijkt te omhullen de sterrenhoop. De Pleiaden zijn een geweldig doelwit voor amateur diep-ruimte waarnemers omdat ze helder en gemakkelijk te zien zijn. De Sky Tonight app vereenvoudigt het vinden van de Pleiaden: met slechts een paar tikken, kun je ze vinden in de nachtelijke hemel.
We wensen je een heldere hemel en veel plezier met observeren!
