Leuke feiten over Jupiter: De grootste planeet in het zonnestelsel
Jupiter is een van de helderste "sterren" aan de nachtelijke hemel en de grootste planeet in het Zonnestelsel. Je kunt deze gasreus gemakkelijk vinden zelfs in lichtvervuilde luchten. Als je niet zeker weet of je naar Jupiter kijkt, bekijk dan de interactieve nachthemelkaart in de Sky Tonight-app. Het gebruikt AR om Jupiter en andere heldere punten direct op het camerabeeld van je telefoon te labelen. Blijf lezen om meer te leren over Jupiter en tips te krijgen voor de beste kijktijden.
Inhoud
- Feiten over de planeet Jupiter
- Hoe groot is Jupiter?
- De baan en rotatie van Jupiter
- Hoe ver weg is Jupiter?
- Waaruit bestaat Jupiter?
- De manen van Jupiter
- De ringen van Jupiter
- Missies naar Jupiter
- Wanneer en waar is Jupiter zichtbaar in 2024-2025?
- Veelgestelde vragen
- Wist je dat?
- Alles over Jupiter: Conclusie
Feiten over de planeet Jupiter
- Type planeet: gasreus
- Radius: 69.911 km
- Massa: 1,8982×1027 kg
- Aphelium: 817 miljoen km
- Perihelium: 741 miljoen km
- Gemiddelde afstand tot de aarde: 778 miljoen km
- Oppervlaktetemperatuur: -145 °C
- Lengte van de zonnedag: 9 u 55 m 33 s
- Lengte van de sterrendag: 9 u 55 m 30 s
- Jaarlengte: 11,8618 jaar
- Leeftijd: 4,503 miljard jaar
- Genoemd naar: Romeinse god van de hemel en donder
Hoe groot is Jupiter?
Jupiter wordt beschouwd als de reus of de Joviaanse planeet, samen met Saturnus, Uranus en Neptunus. Toen oude astronomen Jupiter naar de Romeinse heerser van alle goden noemden, hadden ze geen idee van zijn enorme afmetingen die alle andere planeten overtreffen. 'Toch bedachten ze een zeer passende naam.
De afmetingen van Jupiter
Met een radius van 69.911 km is Jupiter de grootste planeet in het zonnestelsel. Ter vergelijking, de op een na grootste Saturnus heeft een radius van 58.232 km. Jupiter os ook de meest massieve planeet — hij is meer dan twee keer zo massief als alle andere planeten samen.
Hoe vaak past de aarde in Jupiter?
Heb je het moeilijk om je zoiets groots als Jupiter voor te stellen? Laten we zeggen dat er meer dan 1.300 aardes nodig zouden zijn om één Jupiter te bouwen. Als de gasreus het formaat van een basketbal zou hebben, zou de aarde het formaat van een druif hebben.
De baan en rotatie van Jupiter
Elke planeet heeft een bepaalde tijd nodig om één baan om de zon en één baan om zijn eigen as te voltooien. Omdat wij op aarde leven, nemen we de lokale dagen (24 uren) en jaren (365,25 dagen) als norm. Laten we eens gaan kijken hoeveel Jupiter van onze planeet verschilt.
Hoe lang duurt een dag op Jupiter?
Ondanks dat hij de grootste planeet is, is Jupiter ook de snelst draaiende planeet in het zonnestelsel; daarom zijn de dagen er het kortst. Een dag op Jupiter duurt iets minder dan 10 uur — de exacte tijd varieert van 9 uur en 56 minuten rond de polen tot 9 uur en 50 minuten rond de evenaar
Hoe lang duurt een jaar op Jupiter?
Een Joviaans jaar is 11,8618 aardejaren of 4.332,59 aardedagen. Ter vergelijking, de op een na grootste planeet Saturnus heeft een omlooptijd van rond de 29 aardejaren en de kleinste Mercurius draait elke 88 aardedagen om de zon.
Hoe ver weg is Jupiter?
Jupiter is de vijfde planeet vanaf de zon: Mercurius, Venus, de aarde en Mars liggen er tussen. Dan is er ook nog de asteroïdengordel die zich ongeveer halverwege de banen van Mars en Jupiter bevindt.
Hoe ver staat Jupiter van de zon?
De gasreus staat 5,2 AE of 778 miljoen km van de zon. Ter vergelijking, Mercurius, de planeet die het dichtst bij de zon staat, staat 0,4 AE of afgerond 58 miljoen km van onze ster. Geheugensteuntje: één astronomische eenheid (AE) is de afstand tussen de zon en de aarde.
Hoe ver is Jupiter vanaf de aarde?
De afstand tussen planeten verandert voortdurend omdat ze in beweging zijn langs hun banen. Jupiter is slechts 588 miljoen km vanaf de aarde wanneer hij het dichtst bij onze planeet staat en 968 miljoen km als hij het verst van onze planeet is verwijderd.
Hoe lang duurt het om bij Jupiter te komen?
Als je er eenvoudig voorbij wilt vliegen duurt het ongeveer 550-650 dagen zoals dit met het ruimteschip Voyager het geval was: Met de Voyager 1 duurde het slechts 546 dagen en met de Voyager 2 was dat 688 dagen. Als je echter van plan bent om daadwerkelijk in de baan van Jupiter te komen, moet je langzaam genoeg gaan als je de planeet nadert. De vlucht van het ruimteschip van de NASA Galileo duurde bijvoorbeeld 2.242 dagen voordat het eindelijk aankwam op Jupiter.
Waaruit bestaat Jupiter?
Jupiter heeft geen vast oppervlak; zijn atmosfeer wordt alleen maar dichter naarmate je verder naar beneden gaat, en gaat over in een vloeibare laag rond een kleine kern. Simpel gezegd betekent dit dat de atmosfeer van Jupiter bijna de hele planeet uitmaakt. Jupiter (en zijn atmosfeer) bestaat uit ongeveer 90% waterstof en 10% helium - wat erg lijkt op de samenstelling van de zon.
De vorming van Jupiter
Net als andere planeten in het zonnestelsel werd Jupiter ongeveer 4,5 miljard jaar geleden gevormd, toen de zwaartekracht gas en stof samentrok om de gasreus te creëren. De planeet nam het grootste deel van de massa op die overbleef na de vorming van de zon en werd meer dan twee keer het gecombineerde materiaal van andere hemellichamen in het zonnestelsel. Ongeveer 4 miljard jaar geleden, nestelde Jupiter zich in zijn huidige positie als vijfde planeet vanaf de zon.
De structuur van Jupiter
We weten nog steeds niet zeker hoe de kern van Jupiter eruit ziet. Hij kan bestaan uit massieve materialen of een dikke, kokende dichte soep zijn. Wat we wel weten is dat de kern wordt omgeven door een laag vloeibare metaalhoudende waterstof die zich uitstrekt tot 90% van de diameter van de planeet.
Het oppervlak van Jupiter
Deze gasreus heeft niet het harde oppervlak zoals dat hebben op de aarde. De planeet bestaat voornamelijk uit wervelende gassen en vloeistoffen. Een ruimtevaartuig kan er niet op landen of er doorheen vliegen vanwege de extreme druk en temperaturen waardoor die het zullen verpletteren, smelten en verdampen.
Wat is de grote rode vlek op Jupiter?
De grote rode vlek is een gigantische storm die ongeveer twee keer zo breed is als de aarde en die zich bevindt op het zuidelijk halfrond van Jupiter. Hij bestaat uit karmozijnrode wolken die tegen de klok in draaien op een snelheid die elke snelheid van een storm op de aarde overschrijdt.
Deze storm werd voor het eerst geobserveerd in 1878: echter in 1665 had Gian Domenico Cassini het al over "permanente storm", waarvan wordt aangenomen dat het de grote rode vlek was. Een dergelijke langdurige storm kan worden verklaard doordat er geen vast oppervlak op Jupiter aanwezig is. Op de aarde vallen orkanen uit elkaar wanneer ze de vaste grond bereiken, maar de rode vlek heeft gewoonweg geen vaste grond om mee te botsen.
Krimpt de grote rode vlek?
De grote rode vlek op Jupiter is in de loop van de tijd gekrompen — van een lengte van ongeveer 39.000 km in 1879 tot ongeveer 14.000 km in 2024. De vlek wordt ook ronder. Astronomen vermoeden dat de krimp kan worden veroorzaakt door een verandering in het "dieet" van de grote rode vlek. De groei en stabiliteit van deze gigantische storm hangen af van het opslokken van kleinere stormen — en de laatste tijd is er een afname van dergelijke stormen nabij de grote rode vlek.
De manen van Jupiter
Jupiter en zijn talloze satellieten lijken op een mini zonnestelsel en trekken de wetenschappelijke belangstelling van astronomen van over de hele wereld.
Hoeveel manen heeft Jupiter?
Jupiter heeft 95 manen. De meesten zijn klein — ongeveer 60 satellieten hebben een diameter kleiner dan 10 km. Vanaf 2023 verliest Jupiter het van Saturnus voor wat het aantal satellieten betreft; volgens NASA heeft de geringde planeet 146 manen.
Wat zijn de vier grootste manen van Jupiter?
De vier grootste manen van Jupiter zijn Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Ze worden de Galileïsche manen genoemd naar hun ontdekker en ze zijn net zo opmerkelijk als Jupiter zelf.
Ganymedes is groter dan Mercurius en staat bekend als de grootste natuurlijke satelliet in het zonnestelsel. Het heeft zelfs zijn eigen magnetisch veld en zou een ondergrondse oceaan kunnen hebben.
Europa, die ongeveer 90% van de grootte van de maan van de aarde is, heeft een zeer hoog potentieel om bewoonbaar te zijn — er is bewijs van een uitgestrekte oceaan net onder zijn ijzige oppervlakte. Men denkt dat het twee keer zoveel water heeft als de aarde! De Europa Clipper ruimtesonde is nu op weg naar Europa om te bevestigen of het leefbare omstandigheden heeft.
Io, die iets groter is dan onze maan, is het meest vulkanisch actieve lichaam in het zonnestelsel. Het heeft meer dan 400 actieve vulkanen op zijn oppervlak!
Callisto, ongeveer even groot als Mercurius, is de op twee na grootste maan in ons zonnestelsel. Het oppervlak is het meest gecraterde van elk bekend object in het zonnestelsel. Net als Ganymedes en Europa, zou het een ondergrondse oceaan van vloeibaar water onder zijn ijskorst kunnen hebben.
De ringen van Jupiter
Het Joviaanse ringsysteem was, na dat van Saturnus en Uranus, het derde ringsysteem dat werd ontdekt in het zonnestelsel. De ringen van Jupiter zijn vaag en bestaan meestal uit stof; ze zijn waarschijnlijk het overblijfsel van een meteorenbombardement van Joviaanse manen.
Hoeveel ringen heeft Jupiter?
Jupiter heeft vier ringen: de dichtst bij de planeet gelegen zwakke halo ring, een relatief heldere maar zeer dunne hoofdring, en twee brede en dikke ragfijne ringen - de Amalthea en de Thebe. De laatste twee zijn genoemd naar de manen uit wiens materiaal ze bestaan. Je kunt ze nauwkeuriger bekijken bij het mozaïek van beelden van de Joviaanse ring voor een beter begrip van het Joviaanse ringsysteem.
Zijn de ringen van Jupiter zichtbaar?
Je zult de ringen van Jupiter zeker niet kunnen zien met het blote oog omdat ze daarvoor te vaag en te ijl zijn. Voor observatie vanaf de grond, zijn de grootste beschikbare telescopen een must. Zelfs vanuit de ruimte zijn ze alleen zichtbaar wanneer ze vanachter Jupiter en verlicht door de zon worden bekeken of wanneer ze rechtstreeks in het infrarood worden bekeken.
Missies naar Jupiter
Eerdere missies naar Jupiter
Sinds 1973 hebben talrijke ruimtevaartuigen Jupiter bezocht. Hier zullen we de meest iconische missies noemen.
-
De eerste was NASA’s Pioneer 10 die honderden foto's van Jupiter leverde en wat metingen verzamelde. In 1974 kwam de Pioneer 11 drie keer dichter dan de planeet dan zijn voorganger.
-
In 1979, ontdekte het fameuze ruimtevaartuig Voyager het Joviaanse ringsysteem en nam het duizenden foto's van wolken en stormen op de planeet. Deze foto's lieten ook zien dat de mysterieuze grote rode vlek een gigantische storm is. Bovendien ontdekten Voyager 1 en 2 dozijnen vulkanen op Jupiter's maan Io — de eerst gevonden actieve vulkanen op een andere object in de ruimte.
-
NASA’s sonde Galileo werd het eerste ruimtevaartuig dat de baan van Jupiter betrad; het kwam in 1995 op de planeet aan. De Galileo-missie onderzocht, naast vele andere zaken, de atmosfeer en het immense magnetische veld van Jupiter, en bestudeerde nauwgezet de Galileïsche manen. Verscheidene jaren later, in 2000, nam het ruimtevaartuig Cassini dat onderweg was naar Saturnus enkele van de beste foto's die we van Jupiter hebben.
Huidige en toekomstige missies naar Jupiter
-
NASA's Juno ruimtesonde kwam in een polaire baan om Jupiter in 2016. Juno bestudeert de atmosfeer en interne structuur van Jupiter om de samenstelling van de planeet te bepalen en wetenschappers te helpen begrijpen hoe reuzenplaneten werden gevormd. De missie zal doorgaan tot september 2025 of tot het einde van Juno's operationele leven.
-
NASA's Europa Clipper sonde werd gelanceerd in oktober 2024 en zal Jupiter's maan Europa bereiken in april 2030. Het ruimtevaartuig zal een reeks fly-bys van Europa uitvoeren en bepalen of haar ondergrondse oceaan bewoonbaar is. Bekijk onze korte video om meer te weten te komen over Europa Clipper.
-
ESA's Juice ruimtesonde (Jupiter Icy Moons Explorer) zal Jupiter's baan betreden in 2031. Het zal de gasreus en drie van zijn manen verkennen: Europa, Callisto en Ganymedes. Net als Europa Clipper, zal Juice proberen te bepalen of de manen van Jupiter geschikte omstandigheden hebben voor buitenaards leven.
Wanneer en waar is Jupiter zichtbaar in 2024-2025?
Na zijn oppositie op 7 december 2024 zal Jupiter groot en helder aan de hemel blijven tot ongeveer half januari 2025. Je kunt hem vinden in het sterrenbeeld Stier.
Tot het einde van de lente van 2025 zal Jupiter zichtbaar zijn in de avond en 's nachts, geleidelijk dichter bij de zon in de hemel bewegend. De planeet zal de eerste helft van 2025 doorbrengen in het sterrenbeeld Stier, en de tweede helft — in het sterrenbeeld Tweelingen. Op 4 februari zal de gasreus zijn beweging van retrograde naar direct veranderen.
Op 24 juni 2025 zal Jupiter de zonneconjunctie bereiken — dat is de enige tijd van het jaar wanneer het volledig onzichtbaar zal zijn voor enkele weken. De planeet zal opnieuw verschijnen in de ochtendhemel in juli. Na de zonneconjunctie zal de schijnbare grootte en helderheid van Jupiter geleidelijk toenemen omdat het zich van de zon af beweegt in de hemel.
Gedurende de herfst van 2025 zal Jupiter zichtbaar zijn in de ochtend- en nachthemel in het sterrenbeeld Tweelingen. Tegen het einde van het jaar zal de planeet bijna de hele nacht zichtbaar zijn. Op 11 november 2025 zal Jupiter beginnen met “achteruit” bewegen in de hemel. Aan het einde van december 2025 zal Jupiter zijn maximale schijnbare grootte (46-47") en helderheid (mag -2,5) bereiken, aangezien het zijn oppositie met de zon (op 10 januari 2026) nadert.
Aankomende evenementen
10 januari 2025: Jupiter nabij de Maan
- Tijd van dichtste nadering: 22:01 GMT
- Afstand bij dichtste nadering: 5°22'
Op 10 januari zal de 88,7% verlichte Maan en Jupiter (mag -2.7) elkaar ontmoeten in het sterrenbeeld Stier. De planeet zal 's avonds opkomen en zichtbaar zijn met het blote oog.
21 januari 2025: planetaire uitlijning van 6 planeten
Zes planeten — Mars, Jupiter, Uranus, Neptunus, Venus en Saturnus — zullen zich uitlijnen aan de avondhemel. Vier van deze planeten (Mars, Jupiter, Venus en Saturnus) zullen zichtbaar zijn met het blote oog. Je hebt een telescoop of krachtige verrekijkers nodig om Neptunus en Uranus te zien.
7 februari 2025: Jupiter dicht bij de Maan
- Dichtstbijzijnde benaderingstijd: 02:01 GMT
- Afstand bij dichtstbijzijnde benadering: 5°25'
- Conjunctietijd: 03:36 GMT
- Conjunctieafstand: 5°29'
Op 7 februari zullen de 74%-verlichte Maan en Jupiter (mag -2,5) elkaar ontmoeten in het sterrenbeeld Stier. Bekijk ze met het blote oog in de avond.
28 februari 2025: planetaire uitlijning van 7 planeten
Zeven planeten — Saturnus, Mercurius, Venus, Jupiter, Mars, Uranus en Neptunus — zullen zich uitlijnen aan de avondhemel. Vijf van deze planeten (Saturnus, Mercurius, Venus, Jupiter en Mars) zullen zichtbaar zijn met het blote oog. Je hebt een telescoop of krachtige verrekijkers nodig om Neptunus en Uranus te zien.
6 maart 2025: Jupiter dicht bij de Maan
- Dichtstbijzijnde benaderingstijd: 10:03 GMT
- Afstand bij dichtstbijzijnde benadering: 5°29'
- Conjunctietijd: 11:32 GMT
- Conjunctieafstand: 5°33'
Op 6 maart zullen de 53%-verlichte Maan en Jupiter (mag -2,3) elkaar ontmoeten in het sterrenbeeld Stier. Bekijk ze met het blote oog in de avond.
Veelgestelde vragen
Wat voor kleur heeft Jupiter?
Jupiter is een prachtig gekleurde planeet bedekt met voornamelijk witte, oranje, bruine en rode wolken; de grote rode vlek heeft een roodachtig bruine kleur.
Wie ontdekte Jupiter?
Jupiter was al bekend uit de oudheid, maar de eerste persoon die gedetailleerde observaties verstrekte was Galileo Galilei in 1610.
Hoe ziet Jupiter eruit?
Jupiter is een gasreus bedekt met wervelende wolkenstrepen. Hij lijkt met het blote oog op een erg heldere stip aan onze hemel en met een kleine telescoop ziet hij eruit als een bleek witte of crème gekleurde planeet.
Kunnen mensen op Jupiter leven?
Nou, het landen op Jupiter is een slecht idee voor mensen. Het woord "landen" op zich is al niet erg toepasselijk omdat er geen vast land op Jupiter aanwezig is. Je zou in het binnenste van de planeet vallen totdat je zijn kern bereikt, waarbij je onderweg een duizend keer sterkere druk ondervindt dan op de aarde.
Wat zit er tussen Mars en Jupiter?
Tussen de banen van Mars en Jupiter bevindt zich de asteroïdengordel. Dit donutvormige gebied bevat vaste, onregelmatig gevormde lichamen van verschillende grootte en vorm die asteroïden en kleine planeten worden genoemd.
Waar staat Jupiter aan de hemel?
De gemakkelijkste manier om Jupiter aan de hemel te vinden is het gebruik van de gratis sterrenkijk-app Sky Tonight. Tik gewoon op het vergrootglasicoon, typ "Jupiter" in het zoekveld, en tik op het doelicoon naast het overeenkomstige resultaat. De app zal de positie van de planeet in jouw hemel tonen.
Wist je dat?
- Jupiter heeft geen seizoenen vanwege een erg kleine kanteling van slechts 3 graden. In plaats daarvan zijn er veel langdurige stormen op de gasreusplaneet.
- Jupiter is een mislukte ster. Het zou meer dan 70 keer zijn huidige massa nodig hebben om een nucleair fusieproces te starten en een echte ster te worden.
- Jupiter heeft de grootste oceaan van het zonnestelsel — deze bestaat uit waterstof in plaats van water.
- Jupiter heeft het sterkste magnetische veld van alle planeten in het zonnestelsel.
Alles over Jupiter: Conclusie
Nu ken je alle basisfeiten over Jupiter — van zijn grootte tot aanstaande verkenningsmissies. Wil je je nieuw verworven kennis testen? Doe onze leuke quiz over de gasreus. Om Jupiter gemakkelijk te vinden en te identificeren in de hemel op jouw locatie, gebruik de Sky Tonight app.
Wij wensen je heldere luchten en gelukkige waarnemingen!
