Hoe Je Vanavond Planeten Kunt Zien: Tips Voor Beginners (Zonder Telescoop)
Vanavond kun je vijf planeten met het blote oog zien — Venus, Jupiter, Saturnus, Mars en, met wat geluk, Mercurius. Hier is je complete gids om ze te vinden zonder speciale apparatuur, waar je ook bent (zelfs in een lichtvervuilde stad). Om elke planeet in slechts enkele tikken te lokaliseren, download de gratis Star Walk 2 app!
Inhoud
Hoe je planeten aan de hemel vindt en herkent
Veel beginnende sterrenkijkers denken dat astronomie een dure hobby is waarvoor je een dure telescoop nodig hebt. Maar het grappige is dat sterrenkunde op instapniveau niet alleen goedkoop is — het is eigenlijk gratis.
De meeste planeten zijn helder genoeg om met het blote oog te zien, zelfs vanuit het stadscentrum. Apparatuur verrijkt alleen je ervaring; het is niet nodig om de lichtpunten aan de hemel te herkennen. Binnen een paar minuten weet je precies hoe je vanavond planeten van het Zonnestelsel vindt — zonder hulpmiddelen.
Zoek naar de helderste en grootste stippen aan de hemel
Venus en Jupiter zijn de helderste stippen aan de hemel, makkelijk zichtbaar met het blote oog; ook Mars kan helderder zijn dan de sterren. Bovendien lijken planeten groter dan sterren aan de hemel, ook al zijn sterren in werkelijkheid veel groter. Sterren lijken kleiner omdat ze veel verder weg staan.
Het is dus simpel — de opvallendste heldere stip aan de hemel is hoogstwaarschijnlijk een planeet.
Astronomen gebruiken een magnitude-schaal om de schijnbare helderheid van objecten te meten. Hoe helderder een object, hoe lager (of zelfs negatief) het getal op de schaal. Bijvoorbeeld:
- Zon: mag -26,5
- Volle Maan: mag -12,6
- Venus: mag -4,3 (helderste planeet)
- Jupiter: mag -2,7 (tweede helderste planeet)
- Sirius: mag -1,44 (helderste ster aan de nachthemel)
Gemiddelde magnitudes van andere planeten:
- Mercurius: 0,2
- Mars: 0,7
- Saturnus: 0,5
- Uranus: 5,7 (verrekijker meestal nodig)
- Neptunus: 7,8 (verrekijker of telescoop nodig)
In tegenstelling tot sterren verandert de helderheid van planeten afhankelijk van hun positie ten opzichte van de Aarde en de Zon.
Als het fonkelt, is het geen planeet
De turbulente atmosfeer van de aarde laat het verre sterlicht fonkelen en schitteren, terwijl planeten — omdat ze veel dichterbij staan — met een constante gloed schijnen. Een helder punt dat niet fonkelt en zich dicht bij de ecliptica bevindt, is dus bijna zeker een planeet.
Voor de volledige uitleg over waarom sterren fonkelen, lees ons uitgebreide artikel.
Zoek naar planeten in de buurt van de Maan
Een van de makkelijkste manieren om een planeet te vinden is met behulp van een opvallend oriëntatiepunt dat iedereen aan de hemel kan herkennen — de Maan. Elke maand passeren planeten dicht langs onze natuurlijke satelliet aan de hemel — astronomen noemen dit een nauwe nadering. Een helder, niet-fonkelend "sterretje" in de buurt van de Maan is dus zeer waarschijnlijk een planeet!
Wil je weten wanneer een planeet de volgende keer dicht bij de Maan staat? Bekijk dan ons regelmatig bijgewerkte artikel.
Kijk uit naar planeet-paren of planetaire alignaties
Af en toe staan planeten heel dicht bij elkaar aan de hemel. Een heldere planeet kan dan dienen als gids voor een zwakkere, zoals wanneer Venus dicht langs Uranus beweegt. Maar wanneer beide planeten helder zijn, levert dat een spectaculair zicht op met het blote oog. De volgende indrukwekkende samenstand is op 12 augustus 2025, wanneer de twee helderste planeten, Venus en Jupiter, zij aan zij schitteren vóór zonsopgang.
Nog opvallender zijn planetaire alignaties, wanneer drie of meer planeten samenkomen in hetzelfde deel van de hemel. Bij zulke alignaties kun je meerdere planeten tegelijk zien — een geweldige kans voor beginnende sterrenkijkers. In augustus 2025 is er een zeldzame alignatie van zes planeten zichtbaar in de ochtendschemering — hét moment om je planeet-spotting skills te oefenen!
Zoek planeten langs het pad van de Zon
Alle planeten volgen grofweg hetzelfde pad dat de Zon elke dag aan de hemel aflegt — dit noemen we de ecliptica.
Zo vind je dat pad gemakkelijk:
- Let op waar de Zon opkomt, beweegt gedurende de dag en ondergaat.
- Verbind deze punten met je verbeelding tot een denkbeeldige lijn.
’s Nachts kijk je langs deze lijn — planeten verschijnen altijd in de buurt ervan. Mercurius en Venus blijven altijd relatief dicht bij de Zon, dus kun je ze vinden vlak voor zonsopgang of kort na zonsondergang (later leggen we uit waarom).
Belangrijk: Kijk nooit direct in de Zon — dit kan je ogen permanent beschadigen!
Vergeet niet: de ecliptica verschuift gedurende het jaar, ze staat hoger aan de hemel in de zomer en lager in de winter.
Planeten zijn “zwervers”
Een andere manier om te controleren of je naar een planeet kijkt of een ster, is om de positie enkele nachten achter elkaar te volgen. Je zult zien dat planeten zich elke nacht verplaatsen ten opzichte van de vaste sterren op de achtergrond.
Gebruik een interactieve sterrenkaart
Als je eenmaal geoefend hebt met het herkennen van planeten, kun je een app gebruiken om je waarnemingen te bevestigen. De gratis Star Walk 2 app heeft een Planet Walk-modus die alle planeten markeert en ze makkelijk onderscheidbaar maakt van sterren. Open eenvoudigweg de instellingen, kies ‘Planeten’ en tik op Planet Walk. Je ziet een livekaart met elke planeet gemarkeerd, plus een onderpaneel waarmee je direct naar elke planeet kunt springen.
Wil je alternatieven proberen? Kijk dan naar Night Sky, Sky Safari of Stellarium. Sommige apps zijn volledig gratis, andere vragen een eenmalige betaling of bieden extra functies via in-app aankopen. Bekijk ons artikel over Top Astronomie-apps 2025 voor een vergelijking van de gratis functies.
Tips per planeet
Planeten aan de hemel: juli 2025
Zo verschijnen de planeten aan de hemel in juli 2025. Wil je exact weten waar en wanneer je ze vanaf jouw locatie kunt zien? Gebruik dan de gratis Star Walk 2 app.
- Mercurius (Kreeft): Kort zichtbaar na zonsondergang in de avondschemering, laag boven de westelijke horizon. De helderheid neemt af van mag 0,3 tot 5,3 gedurende de maand.
- Venus (Stier → Tweelingen): Schitterend zichtbaar in de ochtendschemering vóór zonsopgang, laag aan de oostelijke hemel. De magnitude daalt licht van -4,2 naar -4,0.
- Mars (Leeuw → Maagd): Te zien na zonsondergang, boven de westelijke horizon. Zwak, met een constante magnitude van ongeveer 1,5 tot 1,6.
- Jupiter (Tweelingen): Verschijnt in de tweede helft van de maand aan de ochtendlucht, ongeveer een uur vóór zonsopgang boven de oostelijke horizon. Schittert met mag -1,9.
- Saturnus (Vissen): Komt laat in de nacht op en is zichtbaar in de vroege ochtenduren, hoog aan de zuidoostelijke of noordoostelijke hemel, afhankelijk van je locatie. Wordt helderder: van mag 1,0 naar 0,8.
- Uranus (Stier): Het best zichtbaar vóór zonsopgang, laag in de oostelijke hemel. Helderheid: mag 5,8. Verrekijker of telescoop nodig.
- Neptunus (Vissen): Eveneens zichtbaar in de vroege ochtenduren, boven de oostelijke horizon. Zeer zwak (mag 7,9 tot 7,8), vereist een telescoop.
Lees de gedetailleerde uitleg over de zichtbaarheid van planeten deze maand in onze hemelgids.
Mercurius: de ongrijpbare planeet
Mercurius is een binnenplaneet die dichter bij de Zon draait dan de Aarde. Daardoor staat deze planeet in onze hemel nooit ver van de Zon; de maximale afstand tussen beide varieert van 18° tot 28°. In de astronomie heet dit een grootste elongatie, en dat is het beste moment om binnenplaneten waar te nemen. In één jaar bereikt Mercurius slechts ongeveer zes keer zo’n grootste elongatie.
Om Mercurius te vinden, kijk je laag aan de westelijke horizon net na zonsondergang, of laag in het oosten net vóór zonsopgang. Hoe weet je of de planeet vanavond in de ochtend of avond zichtbaar is (of helemaal niet)? De gratis Star Walk 2 app toont de dagelijkse zichtbaarheid van Mercurius.
Begin meteen met kijken zodra Mercurius verschijnt, volg hem door zijn maximale afstand tot de Zon, en blijf kijken tot hij weer in de zonneschijn verdwijnt. Je hebt maar een korte waarnemingsperiode — meestal zo’n 30 minuten (afhankelijk van je breedtegraad en het seizoen). Met een kleine telescoop zie je Mercurius als een klein schijfje met fases — zorg er wel voor dat de Zon volledig onder is voordat je met optiek naar de hemel richt.
Mercurius wordt vaak over het hoofd gezien, maar het is een van de meest verrassende planeten in het Zonnestelsel. Doe de quiz en ontdek hoeveel je écht weet over deze mysterieuze kleine planeet!
Venus: de avond- en morgenster
Venus is de spectaculairste planeet die je met het blote oog kunt zien. Omhuld door sterk reflecterende wolken, schittert Venus uitzonderlijk fel aan onze hemel — soms zelfs zichtbaar overdag rond zijn piekhelderheid.
Overigens doorloopt Venus, net als de Maan, verschillende fases, en de grootste helderheid wordt bereikt tijdens de sikkelvormige fase. Dat komt doordat Venus dan veel dichter bij de Aarde staat en meer zonlicht naar ons weerkaatst. Je kunt de fases van Venus zien met een verrekijker (bijvoorbeeld 10x50 of hoger).
Net als Mercurius is Venus een binnenplaneet en staat nooit ver van de Zon. Ter vergelijking: de maximale schijnbare afstand van Mercurius tot de Zon is ongeveer 28°, die van Venus 48°, en die van Jupiter (en andere buitenplaneten) tot 180°.
Omdat Venus de helderste planeet is, levert een samenstand met de Maan — het helderste object aan de nachtelijke hemel — een prachtig zicht op, zelfs in lichtvervuilde steden. Bekijk ons regelmatig bijgewerkte artikel om te weten wanneer de volgende Venus-Maan-samenstand plaatsvindt.
Omdat Venus zo fel is, verwarren veel mensen de planeet met een vliegtuig — of zelfs een UFO. Mensen hebben nu eenmaal veel fantasie en zien vaak buitenaardse wezens in gewone dingen. Bekijk onze infographic voor een overzicht van door mensen gemaakte objecten die zijn aangezien voor UFO’s!
Mars: de rode planeet
Mars is dankzij zijn roestige gloed moeilijk te missen — zelfs in een felverlichte stad. De helderheid van Mars verandert afhankelijk van zijn positie in het Zonnestelsel en bereikt zijn hoogtepunt tijdens oppositie, ongeveer eens per 27 maanden, wanneer de Aarde precies tussen Mars en de Zon in staat.
Bij de volgende oppositie op 20 februari 2027 bereikt Mars zijn helderste fase en grootste schijnbare grootte. Tegen juli 2027 is de planeet zes keer zwakker en “krimpt” tot ongeveer een derde van zijn grootte in februari!
Met een verrekijker op statief zie je een klein, oranje schijfje. Een telescoop onthult oppervlaktedetails, zoals de witte poolkappen. In tegenstelling tot binnenplaneten vertoont Mars geen fases, omdat hij buiten de aardbaan draait.
Trouwens, neem eens een diepere kijk op Mars. Van alle planeten wordt Mars het meest geschikt geacht voor kolonisatie. Doe de quiz en ontdek hoeveel je weet over de planeet waar je nageslacht misschien ooit woont!
Jupiter: de grootste planeet met zichtbare manen
Jupiter is de grootste planeet in ons Zonnestelsel en een van de helderste objecten aan de nachtelijke hemel. Na Venus is Jupiter meestal de op één na helderste planeet — zodra Venus ondergaat, wordt Jupiter het felste lichtpunt aan de hemel. Daardoor is hij makkelijk te spotten met het blote oog, een verrekijker of een kleine telescoop. In tegenstelling tot Mars varieert zijn helderheid nauwelijks gedurende het jaar.
Zelfs met een kleine telescoop waan je je Galileo Galilei wanneer je Jupiter observeert, samen met zijn vier grootste manen — Io, Europa, Ganymedes en Callisto — bekend als de Galileïsche manen. Onder een donkere, heldere hemel kun je met een verrekijker ook een of twee van deze manen zien, die elke nacht van positie veranderen. Om ze te lokaliseren op een bepaalde avond kun je de Star Walk 2 app gebruiken (voor dit objecttype is een in-app aankoop vereist) of de Sky Tonight app, waarin alle hemelobjecten gratis beschikbaar zijn.
Op het noordelijk halfrond wordt Jupiter soms verward met Sirius, de helderste ster aan de hemel. Van december tot maart staat Sirius bijzonder hoog, wat de verwarring begrijpelijk maakt. Maar vergis je niet: sterren fonkelen, planeten niet! Bovendien ligt Sirius ver buiten de ecliptica.
Wie hoopt de beroemde Grote Rode Vlek — een gigantische storm op Jupiter — te zien, moeten we teleurstellen. Daarvoor heb je een vergroting van 150–200× nodig én uitzonderlijk stabiele, heldere kijkomstandigheden.
Zoals je weet is Jupiter de grootste planeet in ons Zonnestelsel. Maar hoe groot precies? Hoeveel aardes passen er in deze gasreus? Doe onze quiz en ontdek het!
Saturnus: de gouden koning van ringen en manen
Saturnus is de vijfde helderste planeet aan onze hemel en valt op door zijn kenmerkende geelgouden gloed — zelfs zonder telescoop. Volg het pad van de Zon langs de ecliptica en zoek naar een stabiel lichtpunt — zwakker dan Venus of Jupiter, maar bijna even helder als Sirius.
Met een kleine telescoop zijn de beroemde ringen van Saturnus direct herkenbaar. Zelfs bij lage vergroting zie je de brede ringen en de donkere Cassini-scheiding. Bij quadratuur — wanneer Saturnus 90° van de Zon staat — kun je zelfs de schaduw van de planeet op zijn ringen zien vallen.
De iconische ringen van Saturnus zitten momenteel in een zeldzame fase. Op 23 maart 2025 passeerde de Aarde het vlak van de ringen, waardoor ze nagenoeg onzichtbaar leken. Helaas stond Saturnus rond dat moment in solaire conjunctie, dus te dicht bij de Zon om zichtbaar te zijn. Nu Saturnus weer aan de avondhemel verschijnt, blijven de ringen extreem smal en lijken ze op een dunne lijn of verdwijnen zelfs in kleine telescopen.
Op 21 september 2025 bereikt Saturnus de oppositie, met een helderheid van magnitude 0,6, en blijft hij de hele nacht zichtbaar. Tijdens de oppositie zijn de ringen slechts 2 graden gekanteld, waardoor ze bijna recht van voren te zien zijn vanaf de Aarde.
Met een telescoop zie je ook Titan, Saturnus’ helderste maan. Met grotere telescopen zie je ook Rhea, Dione, Tethys en Enceladus — allemaal als kleine, stabiele lichtpuntjes dicht bij de planeet.
Wij denken dat de ware koning van de ringen en manen nog veel geheimen verbergt. Denk jij alles al te weten? Bewijs het met onze quiz!
Uranus: een bleekblauw stipje
Uranus is extreem zwak en vrijwel onmogelijk met het blote oog te zien. Zelfs door een kleine telescoop verschijnt hij als een klein, bleekblauw cirkeltje dat nauwelijks opvalt tussen de achtergrondsterren. Om Uranus zonder hulpmiddelen te onderscheiden, heb je een donkere hemel nodig — Bortle 5 of donkerder — én exacte coördinaten.
De handigste manier om Uranus te vinden, is wanneer hij vlak bij een helder referentieobject staat, zoals de Maan of Venus. Houd er wel rekening mee dat de Maan het zwakke schijnsel van Uranus gemakkelijk kan overstralen.
De meeste amateurtelescopen tonen geen ringen of oppervlaktedetails. Middelgrote tot grote telescopen kunnen echter de twee grootste manen van Uranus — Titania en Oberon — zichtbaar maken als zwakke, aparte lichtpuntjes.
Neptunus: de verste planeet van de Zon
Neptunus is de moeilijkste planeet om te observeren. Je hebt een verrekijker of telescoop nodig — en een helder referentiepunt, zoals Venus, om hem te vinden. Als Neptunus dicht bij een bekend object staat, kun je hem opsporen als een klein, bleek stipje (maar alleen met verrekijker). Zijn ringen en oppervlaktedetails zijn niet zichtbaar voor amateurs. Je kunt de blauwachtige kleur onderscheiden met een verrekijker (als je scherpe ogen hebt) of met een eenvoudige telescoop. Met een grotere telescoop en uitstekende kijkomstandigheden kun je misschien zijn grootste maan, Triton, waarnemen als een zwak lichtpuntje.
Tips om planeten te zien: samenvatting
Je hebt geen telescoop of donkere hemel nodig om van de sterrenhemel te genieten — kijk gewoon langs het pad van de Zon (de ecliptica) en zoek naar de helderste lichtpunten. Venus, Jupiter, Mars en Saturnus zijn meestal het makkelijkst te zien met het blote oog. Mercurius is ook zichtbaar, afhankelijk van het tijdstip en je locatie. Gebruik de Maan of heldere planeet-paren als gids, en onthoud: planeten schijnen constant, in tegenstelling tot fonkelende sterren.
Voor extra hulp kun je de gratis Star Walk 2 app openen om planeten in realtime te identificeren.
