Galileïsche manen: de vier grootste manen van Jupiter

Jupiter is de grootste planeet in het zonnestelsel en heeft de op één na grootste hoeveelheid manen. De eerste vier daarvan - de Galileïsche manen - werden meer dan 400 jaar geleden ontdekt. Welke daarvan is de grootste in het zonnestelsel en welke is mogelijk bewoonbaar? Laten we dat eens uitzoeken.

Inhoud

• Hoeveel manen heeft Jupiter?
• Wie ontdekte de vier grootste manen van Jupiter?
• lo: de "beschimmelde pizza"
• Europa: potentieel bewoonbare wereld
• Ganymedes: de grootste maan in het zonnestelsel
• Callisto: Het Walhalla is hier
• Veelgestelde vragen
  • Waarom heeft Jupiter zoveel manen?
  • Kun je de manen van Jupiter zien?
  • Hebben de manen van Jupiter een atmosfeer?
  • Is het water op Europa drinkbaar?

Hoeveel manen heeft Jupiter?

Tot nu toe zijn er 79 manen van Jupiter gevonden; astronomen zouden er in de toekomst nog meer kunnen ontdekken. Slechts 53 van die manen hebben een naam. De meeste zijn klein, minder dan 10 kilometer in diameter, en werden ontdekt tussen de jaren 1970 en 1990 door moderne geautomatiseerde ruimtevaartuigen. De eerste vier ontdekte Joviaanse satellieten werden echter al in de 17e eeuw ontdekt met een zelfgemaakte telescoop.

Wie ontdekte de vier grootste manen van Jupiter?

De vier grootste manen van Jupiter werden in 1610 ontdekt door de Italiaanse astronoom Galileo Galilei – daarom worden ze ook wel de Galileïsche manen genoemd. In eerste instantie kon hij lo en Europa niet scheiden en zag hij drie objecten in plaats van vier. Bovendien dacht hij dat ze vaste sterren waren. Pas later merkte hij dat ze niet stilstonden maar om Jupiter cirkelden.

Galileo 's ontdekking was revolutionair. Het onthulde dat niet alle hemellichamen rond de aarde draaien, in tegenstelling tot de geocentrische theorie die toen werd gebruikt. Bovendien toonde hij het belang aan van een telescoop voor astronomische waarnemingen: Galileo kon de Joviaanse satellieten pas zien toen hij het ontwerp van zijn zelfgemaakte telescoop verbeterde.

Aanvankelijk noemde Galileo de manen "Cosimo 's sterren" (later – "Mediciaanse sterren") naar zijn beschermheer Cosimo Medici. In zijn notitieboeken verwees hij naar de manen als Jupiter I (Io), Jupiter II (Europa), Jupiter III (Ganymedes) en Jupiter IV (Callisto). De namen die we nu gebruiken, werden gekozen door de astronoom Simon Marius, die de manen bijna tegelijkertijd met Galileo ontdekte en besloot ze naar de Griekse mythologische karakters te vernoemen. Laten we eens kijken welke manen voor het eerst werden gezien in de buurt van Jupiter.

lo: de "beschimmelde pizza"

• Massa: 0,015 aarde
• Diameter: 3660 km
• Equatoriale omtrek: 11.445,5 km
• Omloopsnelheid: 17.334 km/s
• Oppervlaktetemperatuur: -183 °C tot -143 °C (-297 °F tot -225 °F)
• Schijnbare magnitude: 5.02
• Genoemd naar: priesteres van Hera, Zeus ’minnaar

Toen de Voyager-wetenschappers lo voor het eerst zagen, beschreven ze het als een 'beschimmelde pizza'. Wat veroorzaakt het ongewone uiterlijk van de maan? Io is het geologisch actiefste object in het zonnestelsel - het bevat meer dan 400 vulkanen. Io 's silicaat oppervlak is bedekt met zwaveldioxide ijs, donkere stippen van uitbarstende vulkanen en lavastromen. Daarom zien we zwarte, witte, oranje, gele en groene vlekken op lo.

Europa: potentieel bewoonbare wereld

• Massa: 0,008 aarde
• Diameter: 3122 km
• Equatoriale omtrek: 9807 km
• Omloopsnelheid: 13.743,36 m/s
• Oppervlaktetemperatuur: -223 °C tot -148 °C (-369 °F tot -234 °F)
• Schijnbare magnitude: 5.29
• Genoemd naar: Fenicische edelvrouw, Zeus ’minnaar

Europa is de kleinste en gladste van de Galileïsche manen. Hij valt op doordat hij mogelijk een oceaan van water heeft onder zijn 15 kilometer dikke ijslaag. Als het waar is, kan deze oceaan twee keer zoveel vloeibaar water bevatten als alle oceanen van de aarde samen. Belangrijker is dat het geschikte omstandigheden zou kunnen hebben om buitenaards leven te laten ontstaan, waardoor Europa een goed studieobject is voor astrobiologen.

Ganymedes: de grootste maan in het zonnestelsel

• Massa: 0,025 aarde
• Diameter: 5268 km
• Equatoriale omtrek: 16,532 km
• Omloopsnelheid: 10.880 km/s
• Oppervlaktetemperatuur: -203 °C tot -121 °C (-333 °F tot -186 °F)
• Schijnbare magnitude: 4.61
• Genoemd naar: Zeus ’bekerdrager

Ganymedes lijkt op de maan van de aarde maar is 1,5 keer groter (zo zou het eruit zien als Ganymedes om de aarde zou draaien). Hij is groot genoeg om de enige maan te zijn met een eigen magnetisch veld. Er wordt ook gedacht dat Ganymedes een zoute ondergrondse oceaan heeft, wat zou kunnen betekenen dat de maan levende organismen herbergt.

Callisto: Het Walhalla is hier

• Massa: 0,018 aarde
• Diameter: 4821 km
• Equatoriale omtrek: 15,144 km
• Omloopsnelheid: 8,204 km/s
• Oppervlaktetemperatuur: -193 °C tot -108 °C (-315 °F tot -162 °F)
• Schijnbare magnitude: 5,65
• Genoemd naar: een nimf, Zeus ’minnaar

Callisto is het object met de meeste kraters in het zonnestelsel. Een van de grootste kraters is vernoemd naar Walhalla – de majestueuze zaal voor de dode krijgers om te rusten in het hiernamaals. Callisto werd beschouwd als "saai", omdat het geen vulkanische of tektonische activiteit vertoonde. Maar in de jaren '90 bleek uit gegevens verzameld door NASA's ruimtevaartuigen dat er een oceaan onder zijn oppervlak zou kunnen zijn. Sindsdien staat Callisto ook op de lijst van potentieel bewoonbare werelden.

Veelgestelde vragen

Waarom heeft Jupiter zoveel manen?

Jupiter is gigantisch – het is twee keer zo groot als alle andere planeten van het zonnestelsel samen. Daarom is het zwaartekrachtveld sterk genoeg om maar liefst 79 manen aan te trekken.

Kun je de manen van Jupiter zien?

Ja, maar ze zijn bijna onmogelijk te zien met het blote oog. Je kunt beter een moderne verrekijker gebruiken, die optisch veel beter is dan Galileo's zelfgemaakte telescoop. Om ze te vinden via de Sky Tonight app, moet je inzoomen op Jupiter. Als de satellieten niet zichtbaar zijn, open dan het paneel met snelle instellingen onderaan het scherm en stel het schijnbare magnitude filter in.

Hebben de manen van Jupiter een atmosfeer?

Io heeft een atmosfeer die voornamelijk bestaat uit zwaveldioxide. Callisto 's atmosfeer bestaat uit kooldioxide. Zowel Europa als Ganymedes hebben een zuurstofatmosfeer, maar deze is te zwak voor ons om te ademen.

Kunnen we de manen van Jupiter koloniseren?

Het Joviaanse stelsel is in het algemeen niet ideaal voor kolonisatie, vooral vanwege de hevige straling. Na een paar dagen op Europa doorgebracht te hebben, kun je bijvoorbeeld een dodelijke dosis straling krijgen. Maar van alle manen van Jupiter heeft Callisto het minst last van straling en wordt beschouwd als de meest waarschijnlijke plaats voor het bouwen van een menselijke basis.

Is het water op Europa drinkbaar?

Niemand heeft het nog gedronken, maar het smaakt waarschijnlijk naar water in de oceanen van de aarde als gevolg van chemische reacties met de rotsen. Helaas betekent dit dat het te zout is om te drinken.