Retrograde beweging uitgelegd: wat is retrograde beweging in de astronomie
Waarom lijkt het soms alsof planeten 'achteruit' bewegen? Is die beweging echt? Moet je bang zijn voor een retrograde Mercurius? Je vindt de antwoorden op deze vragen in ons artikel.
Inhoud
- Wat betekent retrograad?
- Wat veroorzaakt de schijnbaar retrograde beweging van de planeten?
- Welke planeten staan nu in retrograad?
- Hoe zie je de retrograde beweging?
- Welke invloed hebben retrograde planten op ons?
- Bottom line
Je kunt ook onze infographic raadplegen, waar we uitleggen hoe retrograde beweging werkt.
Wat betekent retrograad?
Wanneer een planeet zijn beweging aan de hemel lijkt om te keren, noemen we dat retrograde beweging.
Elke week, dag in dag uit, terwijl de aarde rond de zon draait, bewegen de planeten doorgaans in dezelfde richting als de zon: van het westen naar het oosten. Astronomen noemen dit directe of prograde beweging. Deze beweging mag niet worden verward met de dagelijkse beweging van de planeten en de zon aan de hemel, die van het oosten naar het westen gaat en veroorzaakt wordt doordat de aarde op zijn as draait.
In bepaalde perioden kan een planeet 'achterwaarts' gaan bewegen, van het oosten naar het westen. Deze westwaartse beweging wordt schijnbaar retrograde beweging genoemd (van het Latijnse woord retrogradus, dat 'achteruit gaan' betekent).
Wat veroorzaakt de schijnbaar retrograde beweging van de planeten?
De schijnbare retrograde beweging wordt veroorzaakt door verschillen in de baansnelheid van de planeten.
Laten we Mars als voorbeeld nemen. Deze planeet die verder van de zon af staat, beweegt trager rond de zon dan de aarde. Wanneer we Mars inhalen, lijkt het alsof de planeet 'achteruit' beweegt omdat wij sneller bewegen. Hetzelfde gebeurt als je een trager rijdende auto inhaalt op de snelweg: heel even lijkt het alsof de auto de andere kant uit rijdt.
Dit mechanisme werkt voor alle planeten die verder van de zon af staan dan wij. De planeten met een baan tussen de zon en die van de aarde, Venus en Mercurius, die sneller rond de zon draaien dan de aarde, lijken ook regelmatig 'achteruit' te bewegen. Hun retrograde beweging is echter moeilijk te zien: wanneer een van deze planeten ons inhaalt, staat de planeet tussen de aarde en de zon in, waardoor het schijnsel van de zon de planeet aan het zicht onttrekt.
Voor astronomen uit de oudheid was het fenomeen van retrograde beweging een raadsel; vooral voor astronomen die dachten dat de aarde het middelpunt van het heelal was. Pas in de 16e eeuw, toen Nicolaus Copernicus zijn heliocentrische model introduceerde, begrepen wetenschappers dat retrograde beweging een illusie was.
Welke planeten staan nu in retrograad?
De ongrijpbare planeet Mercurius beweegt zich van 23 augustus tot en met 15 september en van 13 december tot en met 1 januari 2024 "achteruit" aan de hemel.
De volgende planeten van het zonnestelsel gaan in 2023 ook achteruit:
- Saturnus: 17 juni - 4 november
- Neptunus: 30 juni - 6 december
- Venus: 22 juli - 4 september
- Uranus: 29 augustus - 27 januari 2024
- Jupiter: 4 september - 31 december
Om de retrograde beweging van Mars te zien, moeten we wachten tot 2024. Het zal beginnen op 6 december en eindigen op 24 februari 2025. Overigens, in het midden van deze periode, zal Mars in oppositie zijn en helderder schijnen dan gewoonlijk.
Hoe zie je de retrograde beweging?
Om de retrograde beweging te observeren, moet je elke dag op hetzelfde tijdstip de positie van een planeet aan de hemel markeren. Combineer de resultaten van je waarnemingen over verschillende weken en je ziet een planeet een lus schetsen.
Als je het in versneld tempo wilt zien, gebruik dan de sterrenkijk-apps Star Walk 2 of Sky Tonight. Beide hebben de Tijdpaneel, waarmee de beweging van elke planeet op de hemelkaart over de gewenste periode kan worden gevolgd. Hier is hoe je de retrograde beweging van een planeet via Sky Tonight kunt zien:
- De retrograde beweging wordt het best gezien tegen de achtergrond van het equatoriale raster. Om het te activeren, tik je op het Quick Settings-paneel aan de onderkant van het scherm en tik je eenmaal op het wereldbol-icoon;
- Tik op het vergrootglas-icoon aan de onderkant van het scherm en typ de naam van een planeet (bijv. Venus) in het zoekveld;
- Tik op het blauwe doelicoon tegenover de naam van de planeet en zie de huidige positie op de hemelkaart;
- Open het Tijdpaneel aan de bovenkant van het hoofdscherm, stel de datum in (bijv. 15 juli), tik vervolgens op de tijdstempel en sleep de schuifregelaar totdat Venus het hoogst aan de hemel staat;
- Tik op de datum en veeg met een snelle beweging over de schuifregelaar zodat de datum verandert en de tijd hetzelfde blijft. Je ziet Venus eerst normaal bewegen tot 22 juli, dan beginnen te bewegen "achteruit" tot 4 september, en dan weer terugkeren naar prograde beweging.
Bekijk ook onze videocursus over de Tijdpaneel in Star Walk 2 en Sky Tonight.
Welke invloed hebben retrograde planten op ons?
Astrologen kunnen je waarschuwen om geen contracten te tekenen terwijl Mercurius in retrograad staat of afraden dat je metalen gereedschap koopt terwijl Mars in retrograad staat. Of je dat moet geloven, mag je zelf weten.
Maar je weet nu dat retrograde beweging gewoon een illusie is die onmogelijk van invloed kan zijn op het alledaagse leven, in elk geval vanuit wetenschappelijk oogpunt.
Bottom line
Retrograde beweging is een schijnbare omkering van de planeetbeweging. Vanaf de aarde lijkt het alsof de planeten aan de hemel op bepaalde momenten "achteruit" bewegen. We hopen dat we erin geslaagd zijn om je uit te leggen wat het fenomeen van retrograde beweging precies inhoudt. Vond je dit artikel leuk, deel het dan met je vrienden! Haal ook Sky Tonight en Star Walk 2 om elke planeet aan de hemel gemakkelijk te volgen.
