De mei-nachthemel: 7 sterrenbeelden & hun helderste sterren
In mei verschijnen er interessante sterrenbeelden aan de hemel, samen met hun helderste sterren en prachtige deep-sky objecten. In deze gids ontdek je waar en wanneer je moet kijken. Gebruik de gratis app Star Walk 2 om ze makkelijk te vinden aan jouw sterrenhemel.
Inhoud
Sterrenbeelden in mei
Om onderstaande sterrenbeelden te zien, kun je rond 22:00 uur lokale tijd beginnen met kijken. Hun exacte positie aan de hemel hangt af van waar je bent en hoe laat je kijkt.
Om elke ster of sterrenbeeld snel te vinden, gebruik je de gratis astronomie-app Star Walk 2.
Onthoud dat sterrenbeelden in het westen het eerst ondergaan. Plan je een langere sterrenkijksessie, begin dan met de objecten dicht bij de westelijke horizon. Deze zullen het eerst verdwijnen naarmate de nacht vordert.
Daarnaast geldt: hoe lager een object aan de hemel staat, hoe meer de aardatmosfeer het vervormt en verzwakt. Daarom is het beter sterren en deep-sky objecten te bekijken wanneer ze nog hoog aan de hemel staan, zodat atmosferische verstoringen minimaal zijn en het zicht helderder en scherper is.
De meeste van deze sterrenbeelden zijn zichtbaar vanuit zowel het noordelijk als het zuidelijk halfrond. Voor je gemak geven we het bereik van breedtegraden waarvandaan elk sterrenbeeld te zien is.
Sterrenbeelden worden gerangschikt op zichtbaarheid — van het helderst naar het zwakst:
- ☆☆☆: een zeer helder sterrenbeeld, makkelijk zichtbaar.
- ☆☆: een redelijk helder sterrenbeeld, zichtbaar met enige moeite.
- ☆: je hebt misschien een verrekijker nodig om dit sterrenbeeld te zien.
Voor deep-sky objecten geldt:
- 👀 betekent dat het object met het blote oog zichtbaar is.
- 🔭 betekent dat het object zichtbaar is met een verrekijker of telescoop.
Sterrenbeelden die het best zichtbaar zijn in mei: sterrenkaart
Crux
- Helderheid: ☆☆☆
- Zichtbaar vanaf: 20°N tot 90°S
- Heldere ster: Acrux (mag 0,9)
- Mooiste deep-sky objecten: Jewel Box 👀 (mag 4,2), Coalsack-nevel 👀 (geen magnitude van toepassing)
Crux is het kleinste van de 88 sterrenbeelden met een oppervlakte van slechts 68 vierkante graden. Ondanks zijn formaat is het een van de meest herkenbare sterrenbeelden. De kenmerkende kruisvormige asterisme maakt het eenvoudig te herkennen aan de nachthemel.
Crux heeft een grote culturele en mythologische betekenis op het zuidelijk halfrond. Vooral in Australië en Nieuw-Zeeland is het sterrenbeeld van groot belang, omdat het daar circumpolair is — dat wil zeggen dat het nooit onder de horizon verdwijnt.
In Crux bevindt zich een van de meest bijzondere deep-sky objecten: de Coalsack-nevel. Deze opvallende donkere nevel verschijnt als een donkere vlek tegen de heldere achtergrond van de zuidelijke Melkweg en is met het blote oog duidelijk zichtbaar vanuit donkere locaties op het zuidelijk halfrond.
In de oudheid werd Crux beschouwd als onderdeel van het sterrenbeeld Centaurus. Hoewel zijn sterren al vroeg op hemelglobes stonden afgebeeld, werd Crux pas in 1679 erkend als afzonderlijk sterrenbeeld, toen de Franse astronoom Augustin Royer het officieel scheidde van Centaurus.
Virgo
- Helderheid: ☆☆☆
- Zichtbaar vanaf: 80°N tot 80°S
- Heldere ster: Spica (mag 1,0)
- Mooiste deep-sky objecten: M87 🔭 (mag 8,6), Sombrerostelsel 🔭 (mag 8,0)
Virgo is een van de 12 sterrenbeelden van de dierenriem en het tweede grootste sterrenbeeld aan de hemel (na Hydra), met een oppervlakte van 1.294 vierkante graden. Het is tevens het grootste van de dierenriem-sterrenbeelden.
Omdat de ecliptica door Virgo loopt, zie je vaak de helderste ster, Spica, dicht bij de maan staan. In mei 2025 gebeurt dit op 10 mei, wanneer een bijna volle maan op slechts 0°24′ afstand van Spica staat, een opvallende blauw-witte ster van magnitude 1 in het midden van Virgo. Vanuit Oceanië en zuidwestelijk Chili is er dan een maansbedekking van Spica zichtbaar.
Virgo bevat duizenden sterrenstelsels. De meest opvallende hiervan zijn:
- M87, het grootste sterrenstelsel in de Virgocluster — met een diameter van minstens vijf keer die van de Melkweg.
- Het Sombrerostelsel, genoemd naar zijn bijzondere vorm die lijkt op een sombrero-hoed.
Centaurus
- Helderheid: ☆☆☆
- Zichtbaar vanaf: 30°N tot 90°S
- Heldere ster: Alpha Centauri (mag -0,3)
- Mooiste deep-sky objecten: Omega Centauri 👀 (mag 3,7), NGC 3766 👀 (mag 5,3), Centaurus A 🔭 (mag 6,8)
Centaurus is het 9e grootste sterrenbeeld aan de hemel en heeft een oppervlakte van 1.060 vierkante graden. Door zijn zuidelijke ligging is het echter lastig zichtbaar vanuit grote delen van het noordelijk halfrond.
Centaurus valt op door zijn grote aantal sterren die met het blote oog zichtbaar zijn. Er zijn 281 sterren helderder dan magnitude 6,5, meer dan enig ander sterrenbeeld. Centaurus bevat daarnaast twee uitzonderlijke deep-sky objecten:
- Omega Centauri, de helderste bolvormige sterrenhoop die vanaf de aarde zichtbaar is en de grootste bekende sterrenhoop in de Melkweg.
- Centaurus A, een van de helderste sterrenstelsels aan de nachthemel.
De twee helderste sterren van Centaurus, Alpha en Beta Centauri, zijn nuttige "wijzers" om het naburige sterrenbeeld Crux te vinden.
Corvus
- Helderheid: ☆☆
- Zichtbaar vanaf: 60°N tot 90°S
- Heldere ster: Gienah (mag 2,6)
- Mooiste deep-sky objecten: Lawn Sprinkler-nevel 🔭 (mag 10,9), Antennestelsels 🔭 (mag 11,2)
Corvus is een klein sterrenbeeld, met een oppervlakte van 184 vierkante graden. De vier belangrijkste sterren — Delta, Gamma, Epsilon en Beta Corvi — vormen een duidelijk herkenbaar vierhoekig asterisme dat bekend staat als “Spica’s Spanker” of “het Zeil”. Hoewel deze sterren individueel niet bijzonder helder zijn, vallen ze op in een relatief donker deel van de hemel, waardoor de vorm makkelijk te herkennen is. Gamma en Delta Corvi dienen ook als handige wijzers om Spica, de helderste ster in Virgo, te vinden.
Hoewel Corvus niet veel heldere sterren of deep-sky objecten heeft, is het sterrenbeeld bekend vanwege de spectaculaire Antennestelsels, een indrukwekkend paar botsende sterrenstelsels. Deze stelsels geven ons mogelijk een voorproefje van hoe de toekomstige botsing tussen de Melkweg en het Andromedastelsel eruit zal zien.
Musca
- Helderheid: ☆☆
- Zichtbaar vanaf: 10°N tot 90°S
- Heldere ster: Alpha Muscae (mag 2,7)
- Mooiste deep-sky objecten: NGC 4833 🔭 (mag 7,8), Spiraalvormige Planetaire Nevel 🔭 (mag 8,2)
Musca is het 77e grootste sterrenbeeld, met een oppervlakte van 138 vierkante graden. Gelegen vlakbij Crux is het sterrenbeeld het hele jaar door zichtbaar vanaf het zuidelijk halfrond en ligt het tegen de rijke achtergrond van de Melkweg.
Het sterrenbeeld bevat meerdere vrij heldere sterren, waaronder Alpha Muscae, de helderste, met een magnitude van 2,7, en Beta Muscae, die iets meer dan één graad verderop staat met een helderheid van 3,05.
Hoewel Musca geen Messier-objecten bevat, zijn er enkele interessante deep-sky objecten te vinden:
- De Spiraalvormige Planetaire Nevel, die door een telescoop gezien lijkt op de letter S.
- NGC 4833, een bolvormige sterrenhoop met daarin enkele van de oudste sterren van de Melkweg.
Canes Venatici
- Helderheid: ☆☆
- Zichtbaar vanaf: 90°N tot 40°S
- Heldere ster: Cor Caroli (mag 2,8)
- Mooiste deep-sky objecten: M3 🔭 (mag 6,4), het Draaikolkstelsel 🔭 (mag 8,4)
Canes Venatici is een zwak sterrenbeeld dat 38e qua grootte is, met een oppervlakte van 465 vierkante graden. Hoewel de sterren niet bijzonder helder zijn — zelfs de helderste ster Cor Caroli heeft slechts een helderheid van magnitude 2,8 — herbergt Canes Venatici enkele bijzondere objecten. Een daarvan is La Superba (Y Canum Venaticorum), een van de roodste sterren die met het blote oog zichtbaar zijn. De diepe kleur valt vooral op met een verrekijker.
Ook bevindt zich hier het beroemde Draaikolkstelsel (Whirlpool Galaxy), een spiraalvormig sterrenstelsel waarvan als eerste de spiraalstructuur vanaf de aarde werd waargenomen. Het stelsel is prachtig om te zien door telescopen en spectaculair op foto's. Hoewel je het niet kunt zien, ligt hier ook een van de zwaarste bekende zwarte gaten — TON 618 — met een massa van maar liefst 66 miljard keer die van de zon. Dus wanneer je de volgende keer naar Canes Venatici kijkt, bedenk dan dat zich in dat rustige stukje hemel iets buitengewoons bevindt.
Coma Berenices
- Helderheid: ☆
- Zichtbaar vanaf: 90°N tot 60°S
- Heldere ster: Beta Comae Berenices (mag 4,3)
- Mooiste deep-sky objecten: Coma-sterrenhoop 👀 (mag 1,8), M53 🔭 (mag 7,6)
De sterren in Coma Berenices zijn niet erg helder, dus je hebt een donkere hemel nodig om ze goed te kunnen zien. Toch is dit sterrenbeeld gemakkelijk te vinden — het ligt tussen Leo, Ursa Major en Virgo. Met 386 vierkante graden is het het 42e grootste sterrenbeeld en rijk aan interessante deep-sky objecten.
Een van de mooiste objecten hier is de Coma-sterrenhoop, die eruitziet als een zwakke glinstering aan de hemel. Zijn sterren vormen een zachte "V"-vorm wanneer het sterrenbeeld opkomt. Als je hem niet met het blote oog kunt zien, probeer het dan met een verrekijker. De sterrenhoop is vrij groot aan de hemel — ongeveer tien keer zo breed als de volle maan.
Coma Berenices is ook het stralingspunt van een kleine meteorenzwerm genaamd de Coma Bereniciden, die rond 16 december zijn hoogtepunt bereikt. Deze meteoren zijn bijzonder snel en schieten met snelheden tot 65 kilometer per seconde door de hemel.
Bonus: het Grote Diamant-asterisme
Het Grote Diamant, ook bekend als de Diamant van Virgo, is een groot asterisme dat 's avonds in mei zichtbaar is vanuit zowel het noordelijk als het zuidelijk halfrond. Het bestaat uit vier heldere sterren:
- Cor Caroli (Alpha Canum Venaticorum), de helderste ster in Canes Venatici
- Denebola (Beta Leonis), de op een na helderste ster in Leo
- Spica (Alpha Virginis), de helderste ster in Virgo
- Arcturus (Alpha Boötis), de helderste ster in Boötes
Het Grote Diamant bedekt een groot deel van de hemel — het is zelfs groter dan het Steelpannetje (Big Dipper). Drie van deze sterren (Spica, Denebola en Arcturus) vormen ook een kleiner asterisme, bekend als de Lentedriehoek (Spring Triangle).
Sterrenbeelden zichtbaar in andere maanden
Mooiste sterrenbeelden uit eerdere maanden
De meeste sterrenbeelden zijn langer dan één maand zichtbaar. Virgo is bijvoorbeeld het best zichtbaar in mei, maar verdwijnt niet meteen in juni. Veel van de mooiste objecten uit één seizoen zijn zelfs drie maanden later nog aan de westelijke hemel te vinden.
- Januari: Canis Major — Orion — Auriga — Taurus — Gemini — Perseus
- Februari: Orion — Canis Major — Canis Minor — Lepus — Monoceros — Taurus — Gemini — Auriga
- Maart: Cancer — Canis Minor — Carina — Lynx — Puppis — Pyxis — Vela — Volans
- April: Leo — Ursa Major — Hydra — Crater — Leo Minor — Chamaeleon — Antlia — Sextans
Mooiste sterrenbeelden per seizoen (noordelijk halfrond)
- Circumpolair (hele jaar zichtbaar): Ursa Major — Ursa Minor — Cassiopeia — Cepheus — Draco
- Winter: Orion — Canis Major — Taurus
- Lente: Leo — Virgo — Ursa Major
- Zomer: Cygnus — Lyra — Aquila
- Herfst: Cassiopeia — Pegasus — Andromeda
Mooiste sterrenbeelden per seizoen (zuidelijk halfrond)
- Circumpolair (hele jaar zichtbaar): Carina — Crux — Centaurus — Triangulum Australe
- Winter: Scorpius — Sagittarius — Ophiuchus
- Lente: Tucana — Aquarius — Cetus
- Zomer: Hydra — Eridanus — Puppis
- Herfst: Crux — Centaurus — Carina
Samenvatting
Mei is een fantastische tijd om naar de sterren te kijken, met heldere sterrenbeelden zichtbaar vanaf beide halfronden. Gebruik deze gids samen met de app Star Walk 2 en haal het maximale uit je sterrenkijkervaring!
Wat is er nog meer te zien aan de hemel in mei 2025?
