Navigeren door het Winterhexagon: Sterren, Deep-Sky Objecten en Andere Kenmerken
In dit artikel zullen we het Winterhexagon verkennen: hoe het te vinden, de sterren die het vormen, de deep-sky objecten en andere fascinerende kenmerken geassocieerd met dit sterrenkundig zicht.
Inhoud
- Het Winterhexagon: basisfeiten
- Sterren van het Winterhexagon
- Objecten aan de diepe hemel van de Winterhexagoon
- Meer kenmerken van de Winterhexagoon
- De Wintercirkel: overzicht
Het Winterhexagon: basisfeiten
Het Winterhexagon – ook bekend als de Wintercirkel en het Grote Hexagon – is een groot asterisme, geen sterrenbeeld. De sterren in het Winterhexagon maken deel uit van zes verschillende sterrenbeelden: het omvat Rigel uit Orion, Aldebaran uit Stier, Capella uit Voerman, Pollux uit Tweelingen, Procyon uit Kleine Hond, en Sirius uit Grote Hond. De schijnbare afstand tussen Sirius en Capella – de twee tegenovergestelde hoekpunten van het Hexagon – beslaat ongeveer 1/3 van de hemel. De ecliptica kruist ook de vorm, dus de Maan passeert er elke maand doorheen.
Wanneer het Winterhexagon te zien?
Het Winterhexagon siert de nachtelijke hemel tijdens de wintermaanden op het noordelijk halfrond (zomermaanden op het zuidelijk halfrond), typisch van december tot half april. Het is het beste te observeren tijdens de late avonduren, en bereikt zijn hoogste punt in de hemel rond middernacht.
Hoe het Winterhexagon te vinden?
Om het Winterhexagon te traceren, volg deze eenvoudige stappen:
- Vind de Gordel van Orion, die bestaat uit drie heldere sterren in een rechte lijn. Dit asterisme is makkelijk te herkennen in beide halfronden.
- Vind Rigel: trek een lijn onder een hoek van 90° vanuit de Gordel van Orion en verleng deze naar het zuiden. Deze lijn zal naar Rigel wijzen, de helderste ster in het sterrenbeeld Orion.
- Vind Aldebaran: trek een lijn door de sterren van de Gordel van Orion en rek deze naar het noorden uit om Aldebaran in Stier te vinden.
- Vind Capella: deze ster, de helderste in het sterrenbeeld Voerman, bevindt zich ten noorden van Aldebaran.
- Vind Pollux: ga verder tegen de klok in om Pollux in Tweelingen te vinden.
- Vind Procyon en Sirius: voltooi nu de cirkel door verder in dezelfde richting te bewegen, en je zult Procyon uit Kleine Hond en Sirius uit Grote Hond zien.
Om te controleren of je alle sterren correct hebt geïdentificeerd, open de Sky Tonight app en ga naar het zoekvenster. Begin "Winterhexagon" in de zoekbalk te typen, en zodra het overeenkomstige resultaat verschijnt, tik op het blauwe doelicoon ernaast. De app zal je de locatie van het Winterhexagon in jouw hemel tonen. Richt je apparaat omhoog, en de kaart op het scherm zal overeenkomen met jouw hemel.
Sterren van het Winterhexagon
Leuk feitje: alle sterren die het Winterhexagon vormen zijn de meest prominente in hun sterrenbeelden. In de volgende lijst zijn ze gesorteerd op helderheid.
Sirius
- Andere namen: Hondster, α Canis Majoris (α CMa), HD 48915, HR 2491, HIP 32349
- Type: sterrenstelsel
- Magnitude: -1.4
- Betekenis van de naam: "gloeiend" (Latijn)
- Beschrijving: Sirius is de helderste ster aan de nachthemel. In het sterrenbeeld Grote Hond markeert het de nek van een hemelse hond. In feite is het geen enkele ster, maar een binair sterrenstelsel bestaande uit Sirius A, de grootste en helderste van de twee sterren, en Sirius B. Met het blote oog lijkt Sirius vaak te fonkelen met rode, witte en blauwe tinten wanneer het dicht bij de horizon is, waarschijnlijk vanwege atmosferische turbulenties.
Capella
- Andere namen: α Aurigae (α Aur), 13 Aurigae, HD 34029, HR 1708, HIP 24608
- Type: sterrenstelsel
- Magnitude: 0.1
- Naam betekenis: "kleine geit" (Latijn)
- Beschrijving: Capella is de zesde helderste ster aan de nachtelijke hemel en de derde helderste in het noordelijk hemels halfrond, na Arcturus en Vega. Het markeert de linker schouder van de Voerman Auriga. Met het blote oog lijkt Capella een enkele rijke gele ster, maar in werkelijkheid is het een complex systeem bestaande uit vier sterren. Deze sterren zijn georganiseerd in twee paren: Capella Aa plus Capella Ab (gele reuzen), en Capella H plus Capella L (rode dwergen).
Rigel
- Andere namen: β Orionis (β Ori), HR 1713, HIP 24436
- Type: blauwe superreus
- Magnitude: 0.2
- Naam betekenis: "linkervoet of -been" (Arabisch)
- Beschrijving: Rigel is de zevende helderste ster aan de nachtelijke hemel. In het sterrenbeeld Orion, markeert het het linkerbeen van Orion de Jager. Het is de meest massieve component en naamgever van een sterrensysteem, dat ten minste vier componenten omvat. Voor de waarnemer met het blote oog lijkt het een enkele blauw-witte ster.
Procyon
- Andere namen: α Canis Minoris (α CMi), 10 Canis Minoris, HD 61421, HR 2943, HIP 37279
- Type: sterrenstelsel
- Magnitude: 0.4
- Naam betekenis: "voor de hond" (Oudgrieks)
- Beschrijving: Procyon is de achtste helderste ster aan de nachtelijke hemel. In het sterrenbeeld Kleine Hond, is het een van de twee hoofdsterren. Procyon is een dubbelsterrensysteem dat twee sterren omvat – Procyon A (hoofdreeksster) en Procyon B (witte dwerg). Met het blote oog verschijnt het als een ster met een zwakke gele tint.
Aldebaran
- Andere namen: α Tauri (α Tau), 87 Tauri, HD 29139, HR 1457, HIP 21421
- Type: reuzenster
- Magnitude: 0.9
- Naam betekenis: "de volger" (Arabisch)
- Beschrijving: Aldebaran is de veertiende helderste ster aan de nachtelijke hemel, bekend om zijn rode kleur. In het sterrenbeeld Stier, markeert het het oog van de Stier. De ster lijkt deel uit te maken van de Hyaden sterrenhoop, maar in feite zijn ze ongeveer 150 lichtjaren van elkaar verwijderd.
Pollux
- Andere namen: β Geminorum (β Gem), 78 Geminorum, HD 62509, HIP 37826, HR 2990
- Type: reuzenster
- Magnitude: 1.2
- Naam oorsprong: Pollux (Grieks mythologisch figuur)
- Beschrijving: Pollux is de zeventiende helderste ster aan de nachtelijke hemel. In het sterrenbeeld Tweelingen, markeert de ster het hoofd van Polydeuces (of Pollux in het Latijn) – een van de tweelingbroers geboren uit koningin Leda en Zeus. Aan de nachtelijke hemel geeft Pollux een geel-oranje gloed af.
Objecten aan de diepe hemel van de Winterhexagoon
Omdat de Winterhexagoon zoveel sterrenbeelden omsluit, biedt het een uitstekend uitkijkpunt voor het observeren van objecten aan de diepe hemel. Hier zijn de doelen die je in de Wintercirkel met het blote oog kunt vinden. Hoewel ze misschien niet zo gedetailleerd of levendig verschijnen als wanneer ze met een telescoop worden waargenomen, kunnen ze nog steeds worden onderscheiden als vage vlekken van licht.
Pleiaden
Gelegen binnen het sterrenbeeld Stier, de Pleiaden (M45) is een beroemde open sterrenhoop zichtbaar met het blote oog (mag 1.2). Het verschijnt als een kleine groep sterren die lijkt op een klein dippertje. Overigens, net buiten de Wintercirkel, kun je ook de Hyaden vinden – een andere open sterrenhoop zichtbaar met het blote oog (mag 0.5), genoemd naar de vijf halfzussen van de mythische Pleiaden (de twee ruimteobjecten zijn echter niet gerelateerd).
Orionnevel
Gelegen in het sterrenbeeld Orion, de Orionnevel (M42) is een heldere emissienevel die kan worden gezien als een wazige vlek van licht onder de Gordel van Orion. Zijn visuele magnitude is 4.0. Het is een van de meest beroemde en gemakkelijk waarneembare objecten aan de diepe hemel.
Barnards Lus
Een grote emissienevel die veel van de Gordel van Orion omringt, Barnards Lus (mag 5.0) is moeilijk met het blote oog te observeren vanwege zijn zwakte; het is het beste te zien op lange belichtingsfoto's. Echter, onder donkere luchten en met afgewend zicht, kan het zichtbaar zijn als een subtiele boog van neveligheid.
Let op dat hoewel deze objecten met het blote oog kunnen worden gespot, ze indrukwekkender kunnen lijken wanneer waargenomen met verrekijkers of een telescoop. Daarnaast, vind donkere luchten weg van lichtvervuiling om een beter beeld te krijgen.
Meer kenmerken van de Winterhexagoon
Naast de heldere sterren en objecten aan de diepe hemel, biedt de Winterhexagoon extra kenmerken die bijdragen aan zijn aantrekkingskracht.
Winterdriehoek binnen de Wintercirkel
Als je Sirius en Procyon (die de onderste linkerzijde van de Winterhexagoon vormen) verbindt met Betelgeuze (die dicht bij het midden van het rondvormige asterisme ligt), krijg je het sterrenpatroon bekend als de Winterdriehoek, of de Grote Zuidelijke Driehoek. Je hebt misschien ook gehoord over zijn zomerse tegenhanger, die het hele jaar door zichtbaar is, ondanks de naam.
De Hemelse G
Het asterisme van de Hemelse G bevat in wezen dezelfde sterren als de Winterhexagoon; Castor en Betelgeuze zijn de enige nieuwe elementen. Om de "G"-vorm in de lucht te traceren, volg je het pad van acht heldere sterren. Begin bij Aldebaran en ga omhoog naar Capella in Voerman, passeer dan Castor en Pollux in Tweelingen. Ga vervolgens door naar Procyon en Sirius in Kleine Hond en Grote Hond, respectievelijk. Van Sirius, ga naar Rigel, en eindig tenslotte bij Betelgeuze in Orion.
Melkweg over de Winterhexagoon gesprenkeld
Als je naar de Winterhexagoon kijkt op een donkere en heldere maanloze nacht, kun je een zwakke band van licht opmerken die zich over het asterisme uitstrekt. Dit is de Melkweg, ons thuisgalaxie. Als je er ooit van gedroomd hebt om het te zien, ga dan weg van de stadslichten en kijk naar de Wintercirkel.
De Wintercirkel: overzicht
De Winterhexagon is geen sterrenbeeld, maar een groep opvallende sterren die toevallig een cirkelvormig patroon vormen. Het beslaat zes sterrenbeelden en bevat hun helderste sterren – Rigel, Aldebaran, Capella, Pollux, Procyon en Sirius – en kan daarom gemakkelijk in de nachtelijke hemel worden uitgetekend.
