Waarom zijn planeten rond?
Alle planeten hebben de vorm van een bol. Asteroïden hebben een grotere verscheidenheid aan vormen: sommige lijken op rubberen badeendjes of botten voor de hond. Waarom hebben planeten dat niet? Laten we het eens uitzoeken.
Inhoud
Waarom zijn alle planeten rond?
Planeten zijn rond vanwege de manier waarop ze gevormd worden door de zwaartekracht. Ze ontstaan uit verspreide deeltjes gas en stof die rond een ster zwerven. Door de zwaartekracht trekken de deeltjes elkaar aan en vormen ze klonten die groter worden totdat ze al het materiaal hebben verzameld dat ze op hun weg zijn tegengekomen.
Wanneer de deeltjes met elkaar botsen, worden ze warm en vloeibaar. De zwaartekracht trekt ze dan het naar het midden van een planeet. Omdat de zwaartekracht materie in gelijke mate aantrekt uit alle richtingen, vormt het gesmolten materiaal een bol en geen kubus of viervlak. Daarom hebben planeten een ronde vorm.
Waarom zijn planeten rond, maar asteroïden niet?
De vorm van een ruimteobject hangt af van zijn massa: hoe groter het object is, hoe meer het door zijn eigen zwaartekracht in een rondere vorm getrokken wordt. Asteroïden zijn kleiner dan planeten en hun aantrekkingskracht is te zwak om ze te egaliseren. Overigens is dat ook hoe je dwergplaneten van asteroïden kunt onderscheiden: een van de belangrijkste criteria is dat ze groot genoeg moeten zijn om rond te blijven.
Waarom is de maan rond?
Onze natuurlijke satelliet is rond omdat hij enorm groot is en voldoende zwaartekracht heeft om rond te blijven. De Galileïsche manen – Io, Europa, Ganymedes en Callisto – zijn om diezelfde reden ook rond. Manen kunnen echter onregelmatige vormen hebben: de Martiaanse manen Phobos en Deimos lijken bijvoorbeeld op asteroïden omdat ze klein zijn en hun zwaartekracht niet sterk genoeg is om ze rond te maken.
Zijn de planeten perfect rond?
Onze planeten hebben geen perfecte vorm. Wat we niet mogen vergeten is dat ze niet zomaar wat rondhangen in de ruimte, maar rond hun assen draaien. Dat is waar de centrifugale kracht om de hoek komt kijken. Deze trekt de buitenste massa weg, terwijl de zwaartekracht juist alles naar binnen trekt. Deze tegen elkaar in werkende krachten 'pletten' de planeten, waardoor ze breder worden rond de evenaar. Deze extra breedte heet de planetaire afplatting. De planeten zijn dus niet perfect rond: ze hebben de vorm van een afgeplatte sferoïde.
Hoe sneller een planeet draait, hoe vlakker de planeet wordt bij de polen en hoe breder bij de evenaar. Saturnus is de meest afgeplatte planeet in het zonnestelsel: doordat deze planeet het snelste draait, is de planetaire afplatting ook het grootst. Mercurius en Venus zijn daarentegen het rondst van allemaal.
Veelgestelde vragen
Welke planeet is het meest rond?
De planeten zijn niet perfect rond. Naarmate ze rond hun assen draaien, worden ze platter bij de polen en breder bij de evenaar. Hoe sneller de planeet draait, hoe meer de planeet afgeplat wordt. Venus en Mercurius zijn de meest bolvormige planeten omdat die het langzaamst draaien.
Welke vorm hebben de banen van de planeten?
De planeten hebben bijna cirkelvormige banen, in tegenstelling tot kometen die in excentrische ellipsen bewegen.
Wat is de vorm van het zonnestelsel?
Vroeger werd gedacht dat de heliosfeer (oftewel de 'bel' van zonnewind die de planeten van ons stelsel omringt) de vorm van een komeet heeft. Uit een recent onderzoek blijkt echter dat de heliosfeer misschien op een croissant lijkt (of een garnaal).
Wie heeft ontdekt dat de aarde rond is?
Het idee van een ronde aarde werd rond de 5e eeuw voor Christus geïntroduceerd door de Griekse filosoof Pythagoras (570-495 v.Chr.). De eerste die feitelijk bewijs leverde was Aristoteles (384-322 v.Chr.), die erop wees dat de schaduw die de aarde op de maan werpt rond is. Op basis van deze theorie berekende Eratosthenes (276-194 v. Chr.) de omtrek van de aarde met behulp van twee stokken. Hij kwam erg dicht in de buurt van de cijfers die moderne wetenschappers later met geavanceerde apparatuur uitrekenden.
Hoe kan ik bewijzen dat de aarde rond is?
Als je in een boom klimt of naar de bovenste verdieping van een wolkenkrabber gaat, zie je meer dingen in de verte die eerst door de kromming van de planeet verborgen bleven. Als de aarde plat was, zou je ongeacht waar je staat duidelijk tot aan de rand de wereld moeten kunnen zien. Meer manieren om te bewijzen dat de aarde rond is vind je in ons artikel.
Wat hebben mensen die denken dat de aarde plat is, te zeggen over andere planeten?
Sommige aanhangers van het idee dat de aarde plat is gaan ervan uit dat de planeten echt rond zijn, maar dat de aarde gewoon geen planeet is en daarom niet per se bol hoeft te zijn. Verschillende groepen binnen de beweging hebben er zo hun eigen ideeën over. Ze zijn het er alleen over eens dat de aarde plat is, de waarheid over de rest van de planeten moet nog worden uitgewerkt.
Conclusie: planeten zijn bolvormig, doordat onder invloed van de zwaartekracht hun materie gelijkmatig rond het midden verdeeld wordt wanneer ze ontstaan. Ze zijn niet perfect rond: sommige zijn ronder dan andere, maar over het algemeen hebben ze de vorm van een afgeplatte sferoïde.
