Phobos en Deimos: Onmogelijke manen van Mars
145 jaar geleden, in augustus 1877, werden de twee manen die in een baan om Mars draaien, Phobos en Deimos, officieel ontdekt. Ze bleken tot de vreemdste natuurlijke satellieten van het hele zonnestelsel te behoren. Laten we eens kijken wat er zo bijzonder is aan deze manen.
Inhoud
- Interessante feiten
- Hoeveel manen heeft Mars?
- Theorieën over de oorsprong van de Marsmanen
- Wie heeft de manen van Mars ontdekt?
- De namen van de manen van Mars
- Veelgestelde vragen
Interessante feiten
-
Als je een paar dagen op Mars zou verblijven, zou je verbaasd staan over de vreemde beweging van deze maanden. Tijdens Deimos' langzame, 66-uur durende reis door de hemel naar het westen, zoeft Phobos snel meer dan zes keer in de tegenovergestelde richting.
-
Phobos draait op kortere afstand om haar planeet dan welke andere maan in het zonnestelsel dan ook — slechts 6000 km boven het oppervlak van Mars (ter vergelijking: onze maan bevindt zich 384.400 km boven de aarde). Deimos staat op de tweede plaats onder de manen van de planeten van het zonnestelsel.
-
Mars zal zijn manen kwijtraken. Phobos, die langzaam steeds dichter bij Mars komt, zal op de planeet neerstorten of uiteenvallen in een ring. Deimos daarentegen beweegt zich van Mars af en zal uiteindelijk de baan van de planeet verlaten.
-
Hoewel Phobos slechts 1% van de diameter van onze maan is, lijkt ze vanaf Mars ongeveer half zo breed. Deimos lijkt op haar beurt qua grootte op een ster van de Rode Planeet.
-
De oorsprong van Phobos en Deimos is nog steeds betwist en wijkt af van de manier waarop planetaire manen meestal worden gevormd.
Hoeveel manen heeft Mars?
Tot nu toe zijn Phobos en Deimos nog steeds de enige twee maanden die in de baan van Mars zijn ontdekt. Er zijn theorieën dat de planeet nog meer manen heeft, ongeveer 50-100 meter groot, maar er is er nog geen enkele gevonden.
Phobos (Mars I)
- Radius: 11,2 km
- Massa: 1,0659 × 10^16 kg
- Omloopsnelheid (siderisch): 7 u 39 m 12 sec
- Oppervlaktetemperatuur: van −4 °C tot −112 °C
- Omloopafstand: 9235,6 km
- Rotatie: synchroon
- Schijnbare helderheid: 11,8
- Vernoemd naar: Griekse god van angst en paniek
Deimos (Mars II)
- Radius: 6,2 km
- Massa: 1,4762×10^15 kg
- Omloopsnelheid (siderisch): 30,3 uur
- Oppervlaktetemperatuur: -40,15°C
- Omloopafstand: 23.458 km
- Rotatie: synchroon
- Schijnbare helderheid: 12,89
- Vernoemd naar: Griekse god van angst en terreur
Theorieën over de oorsprong van de Marsmanen
Er zijn een paar theorieën die de oorsprong van de Marsmanen verklaren. Laten we die eens nader onder de loep nemen.
Het zijn voormalige asteroïden
Onregelmatig gevormd en met talloze kraters zouden Phobos en Deimos asteroïden kunnen zijn geweest die gevangen werden door de aantrekkingskracht van Mars (net zoals Saturnus' Phoebe of Neptunus' Triton). Het is echter hoogst onwaarschijnlijk dat de bijna cirkelvormige baan van de Marsmanen in dit scenario mogelijk zouden zijn. Computersimulaties tonen aan dat als Phobos en Deimos werkelijk asteroïden zijn geweest, ze onregelmatigere banen zouden hebben.
Ze zijn het gevolg van een gigantische impact
Marsmanen zouden kunnen zijn gevormd als gevolg van een gigantische impact (zoals het waarschijnlijk gebeurde met de maan van de aarde en de manen van Pluto). De impact stuurde stenen en brokstukken in een baan rond de Rode Planeet. Maar net als bij de asteroïdehypothese ontkrachten computersimulaties deze theorie. Blijkbaar is er geen combinatie van botsingsparameters mogelijk die tot de vorming van twee kleine, lichte manen zoals Phobos en Deimos kan leiden.
Ze zijn gevormd uit stenen en stof rond Mars
Phobos en Deimos zouden kunnen zijn gevormd uit een gigantische schijf van stenen en stof die in het vroege zonnestelsel in een baan rond Mars draaide. Hetzelfde gebeurde met de manen in de Joviaanse, Saturniaanse en Uraniaanse systemen. Wetenschappers zeggen echter dat dit een grote, massieve schijf vereist, en als er ooit een rond Mars zou hebben bestaan, zou de vorming van een enkele grotere maan in plaats van twee kleine waarschijnlijker zijn geweest.
Het zijn de overblijfselen van een verbrijzelde maan
Omdat ze de Marsmanen niet konden verklaren met de drie eerdere theorieën die de vorming van andere natuurlijke satellieten verklaarden, kwamen wetenschappers met een nieuw idee.
Recent onderzoek heeft aangetoond dat de banen van Phobos en Deimos elkaar tussen de 1 en 2,7 miljard jaar geleden hebben gekruist. Dit suggereert dat hun voorganger een grotere maan was die waarschijnlijk uit elkaar brak als gevolg van een gigantische impact. Het zou kunnen zijn dat het puin van deze maan op Mars is gevallen, wat de talloze kraters op het oppervlak verklaart.
Er zijn meer gegevens nodig om deze theorie te bewijzen. Wetenschappers vestigen hun hoop op de aanstaande Martian Moons eXploration-missie van de Japanse ruimtevaartorganisatie die de twee manen wil onderzoeken en met monsters van Phobos wil terugkeren. Het verklaren van de oorsprong van de twee manen zal ons helpen meer te begrijpen over de vorming van het zonnestelsel.
Wie heeft de manen van Mars ontdekt?
De Amerikaanse astronoom Asaph Hall ontdekte in 1877 twee Marsmanen. Hij vond de eerste maan, die hij Deimos noemde, op 12 augustus 1877. De tweede zag hij zes dagen later, op 18 augustus 1877. Deze noemde hij Phobos.
Astronomen suggereerden in de 17e eeuw voor het eerst dat Mars manen had, ongeveer in dezelfde tijd dat de natuurlijke satellieten van Jupiter werden ontdekt. Ze kwamen echter niet op dit idee door berekeningen of waarnemingen, maar door een eenvoudige fout.
Om zijn privacy te beschermen, gebruikte Galileo Galilei in zijn brieven aan Johannes Kepler, anagrammen (stukken tekst waarbij de volgorde van de letters gewijzigd is). Toen Galileo iets opmerkelijks in de buurt van Saturnus zag, stuurde hij Kepler een anagram met de betekenis: "Ik heb waargenomen dat de hoogste planeet een drieling is." Galileo bedoelde Saturnus en zijn ringen (die hij aanzag voor manen omdat ze er door zijn primitieve telescoop uitzagen als stippen). Kepler interpreteerde zijn anagram echter als "Mars heeft twee manen", wat natuurlijk waar was, maar iets dat geen van beide astronomen wist.
Telescopen waren in die tijd te zwak om de kleine Marsmanen, die extreem dicht bij de planeet cirkelen, te tonen. Na dit merkwaardige toeval zijn astronomen nog twee eeuwen in de weer geweest om te proberen om de natuurlijke satellieten van Mars te vinden.
De namen van de manen van Mars
Asaph Hall noemde de Marsmanen naar de tweeling uit de Griekse mythologie: Phobos, de god van angst en paniek, en Deimos, de god van angst en terreur. Phobos en Deimos waren de zonen van Ares, de Griekse oorlogsgod. De Romeinen kende Ares als Mars.
Veelgestelde vragen
Wat zijn de twee manen van Mars?
Voor zover bekend heeft Mars twee manen: Phobos en Deimos, respectievelijk aangeduid als Mars I en Mars II. Ze zijn beiden heel erg klein: Phobos heeft een radius van 11,2 km en de radius van Deimos is slechts 6,2 km.
Zal Mars zijn manen kwijtraken?
Berekeningen tonen aan dat Deimos zich geleidelijk van Mars verwijdert en uiteindelijk de baan van de planeet zal verlaten. Phobos daarentegen komt steeds dichter bij de planeet en zal op een dag waarschijnlijk met Mars botsen.
Wat zal er precies gebeuren met Phobos?
Mars zal Phobos vernietigen. De zwaartekracht van de Rode Planeet trekt Phobos elke honderd jaar ongeveer 1,8 meter dichter naar zich toe. In dit tempo zal de maan over 50 miljoen jaar ofwel op het oppervlak van Mars storten, of in een ring uiteenvallen.
Wie ontdekte de twee manen van Mars, Phobos en Deimos?
De Amerikaanse astronoom Asaph Hall ontdekte Phobos en Deimos in augustus 1877. Hall zag Deimos voor het eerst op 12 augustus 1877 en Phobos op 18 augustus 1877. Het verhaal wil dat hij slechts een dag voordat hij Deimos vond op het punt stond zijn zoektocht naar de manen van Mars op te geven, maar dat Halls vrouw, Angelina, hem aanspoorde om door te gaan met observaties.
Kortom: De twee manen van Mars, Phobos en Deimos, behoren tot de vreemdste manen in het zonnestelsel. Ze zijn heel erg klein, lijken qua vorm op asteroïden en draaien dichter om de Rode Planeet dan welke andere maan om haar planeet dan ook. Bovendien lijkt hun oorsprong niet op de vorming van andere manen en is ze op het eerste gezicht bijna onmogelijk.
