Het Melkwegstelsel: Alles wat je moet weten
In dit artikel bundelden we de antwoorden op de meest gestelde vragen over de Melkweg. Lees verder, dan ontdek je wat het is, waar onze plaats in het Melkwegstelsel is en wanneer je de Melkweg het beste kunt bekijken.
Inhoud
- Wat is het Melkwegstelsel?
- De omvang van de Melkweg
- Waarom wordt het de Melkweg genoemd?
- Wat voor soort sterrenstelsel is de Melkweg?
- Waar staat de aarde in de Melkweg?
- Wat bevindt zich in het centrum van de Melkweg?
- Hoe weten we hoe de Melkweg eruit ziet?
- Hoe kun je de Melkweg zien?
- Veelgestelde vragen
Wat is het Melkwegstelsel?
Het Melkwegstelsel is een enorme verzameling stof, gas en sterren, waaronder onze zon. De aarde bevindt zich binnen dit sterrenstelsel en daarom wordt het vaak "ons eigen sterrenstelsel" of gewoon "ons sterrenstelsel" genoemd.
Het is misschien moeilijk te geloven, maar die strook met sterren aan de nachtelijke hemel die we vanaf de aarde kunnen zien, is in werkelijkheid een enorm sterrenstelsel dat zich miljarden kilometers rond onze planeet uitstrekt. Hoe groot is het? Laten we dat eens uitzoeken.
De omvang van de Melkweg
De Melkweg is het op een na grootste sterrenstelsel van de Lokale Groep van sterrenstelsels; de eerste plaats wordt ingenomen door Andromeda. De Melkweg is 105.700 lichtjaar breed terwijl het Andromedastelsel 220.000 lichtjaar breed is. Overigens strekt de Lokale Groep - een groep van meerdere sterrenstelsels waaronder de Melkweg - zich uit over ruwweg 10 miljoen lichtjaar rond ons in de ruimte.
Waarom wordt het de Melkweg genoemd?
De naam van ons eigen sterrenstelsel komt, net als de namen van veel andere hemellichamen, uit de oude Griekse en Romeinse culturen. Zowel de Grieken als de Romeinen zagen de sterrenband als de rivier van melk. De Grieken geloofden dat het melk van de godin Hera was die het over de hemel morste en volgens de Romeinse mythe was de Melkweg melk van hun godin Ops.
Andere culturen hadden hun eigen mythen en denkbeelden over de sterrenband van licht aan de nachtelijke hemel. Mensen in Oost-Azië noemden het de Zilverachtige Rivier van de Hemel; de Finnen en Esten geloofden dat het het Pad van de Vogels was; in Zuidelijk Afrika wordt het de Ruggengraat van de Nacht genoemd.
Wat voor soort sterrenstelsel is de Melkweg?
Er zijn vier hoofdsoorten sterrenstelsels: spiraalvormige, elliptische, bijzondere en onregelmatige. De spiraalvormige Melkweg behoort tot de eerste soort; als je de Melkweg van boven (of van onder) kon zien, zou het op een ronddraaiend spinnewiel lijken.
Om precies te zijn is de Melkweg een staafvormig spiraalstelsel, wat betekent dat het een centrale staafvormige rechte structuur bestaande uit sterren heeft. Deze staaf bevat de kern van het melkwegstelsel in het centrum en heeft twee spiraalarmen aan de uiteinden. Als de Melkweg een gewoon spiraalvormig sterrenstelsel was, zouden de armen recht naar het centrum leiden (of naar de kern) zoals in het Andromeda sterrenstelsel.
In totaal heeft de Melkweg vier armen die bekend zijn - twee grote die met de staaf verbonden zijn (Scutum-Centaurus en Perseus) en twee kleine (Norma en Sagittarius) die ertussen liggen. Eerder dachten wetenschappers dat al deze armen groot waren, maar met behulp van infraroodbeelden van NASA's Spitzer ruimtetelescoop ontdekten ze het tegendeel.
Waar staat de aarde in de Melkweg?
Over onze plaats binnen de Melkweg gesproken, we bevinden ons ver van het centrum ervan, wat goed nieuws is (tenzij je altijd al een enorm zwart gat in de buurt wilde hebben). Onze zon bevindt zich bijna 27.000 lichtjaar van de kern van de Melkweg, ofwel ongeveer halverwege tussen het centrum en de rand ervan.
Ons zonnestelsel bevindt zich tussen de twee hoofdarmen - Scutum-Centaurus en Perseus, binnen de kleine deelarm die de Orion-arm of Orion-uitloper genoemd wordt. Deze arm is ongeveer 3.500 lichtjaar breed en meer dan 20.000 lichtjaar lang. Het dankt zijn naam aan het sterrenbeeld Orion. Door onze ligging daarin zien we zoveel heldere objecten binnen het sterrenbeeld Orion - we kijken gewoon naar onze plaatselijke spiraalarm.
Om [de precieze plaats van de aarde in de Melkweg] te zien, bekijk je onze infographic die onze positie in het waarneembare heelal toont.
Wat bevindt zich in het centrum van de Melkweg?
De centrale regio van de Melkweg heet het Galactisch Centrum en het bevat een superzwaar zwart gat van ongeveer 4 miljoen keer de massa van de zon, dat Sagittarius A* heet. Om het zwarte gat te zien, heb je een speciale radiotelescoop nodig.
Een toevallige waarnemer kan het Galactisch Centrum waarnemen, dat ondanks zijn enorme afstand tot de aarde (27.000 lichtjaar) erg helder is. Zijn helderheid is echter gemakkelijk te verklaren - er bevinden zich ongeveer 10 miljoen sterren binnen één parsec van het Galactisch Centrum.
Hoe weten we hoe de Melkweg eruit ziet?
Vanuit onze plaats in de Melkweg is het nogal moeilijk om de vorm ervan te achterhalen. We hebben geen foto's van ons melkwegstelsel van opzij, want we kunnen het voorlopig nog niet echt verlaten. We hebben echter verschillende aanwijzingen die ons geholpen hebben uit te zoeken hoe het er uit ziet:
-
Astronomen observeren de andere sterrenstelsels en vergelijken ze met het gedrag van het stelsel waarin wij leven. Toen ze bijvoorbeeld de snelheden van sterren en gas in de Melkweg maten, zagen ze dat een algemene rotatiebeweging verschilt van willekeurige bewegingen. Dit is een kenmerk van een spiraalvormig sterrenstelsel.
-
Omdat de Melkweg voor ons als een lange streep over de hemel verschijnt, betekent dit dat zijn vorm eerder een schijf is die we van de rand zien. We kunnen ook de uitstulping in het centrum vinden en uit waarnemingen van de andere sterrenstelsels weten we dat de spiraalstelsels schijven zijn met centrale uitstulpingen.
-
De gashoeveelheid, kleur en het stofgehalte van onze Melkweg zijn als in de andere spiraalvormige sterrenstelsels.
Hoe kun je de Melkweg zien?
Het goede nieuws is dat de Melkweg het hele jaar door zichtbaar is, waar je ook bent op aarde. Maar terwijl onze planeet draait, beweegt het Melkwegstelsel ook aan de hemel, en zo ook zijn kern - het Galactisch Centrum - het helderste en meest spectaculaire deel. En soms verdwijnt de kern uit ons gezichtsveld.
Hier zijn een aantal dingen die je moet weten om optimaal te kunnen genieten van de Melkweg en het Galactisch Centrum:
- Het Galactisch Centrum bevindt zich in het sterrenbeeld Boogschutter en net als het sterrenbeeld is het alleen zichtbaar vanaf breedtegraden tussen +55º en -90º. Als je boven +55º breedtegraad woont, zul je het Galactisch Centrum niet zien! Je krijgt maar een deel van de kern te zien en de beste tijd is voor en na de zomer.
- Vanaf het noordelijk halfrond is het Galactisch Centrum van maart tot oktober zichtbaar.
- Vanuit het zuidelijk halfrond is de kern zichtbaar van februari tot oktober.
- De kern van de Melkweg is gedurende de overige maanden wereldwijd niet zichtbaar, omdat hij zich in die tijd te dicht bij de zon bevindt.
- Vanuit de zuidelijke breedtegraden zijn de waarnemingsomstandigheden beter omdat de piek van de zichtbaarheid daar in de winter valt als de nachten langer en donkerder zijn.
- Aan het begin van zijn zichtbaarheidsseizoen is het Galactisch Centrum kort voor zonsopgang te zien. Na verloop van tijd wordt het elke nacht langer zichtbaar en bereikt het zijn hoogtepunt in juni-juli. Tijdens deze maanden is de kern de hele nacht zichtbaar.
- Je hebt een echt donkere plaats nodig, zonder lichtvervuiling. Deze hulpmiddelen helpen je om zo'n plek te vinden: NASA's Blue Marble, International Dark Sky locaties, Dark Site Finder. Of zoek de dichtstbijzijnde sterrenwacht - ze staan altijd op donkere plaatsen.
- De hemel moet onbewolkt en helder zijn. Je kunt een astronomie app met een sterrenkijk voorspelling gebruiken die de waarneemomstandigheden aangeeft. Bijvoorbeeld Sky Tonight — deze is gratis en werkt zonder internetverbinding.
- De maanstand is van vitaal belang. Een nieuwe maan is ideaal, want die hindert de waarnemingen niet.
- Als je van plan bent de Melkweg en zijn kern te fotograferen, gebruik dan hulpmiddelen om de positie van het Melkwegstelsel aan de hemel in de tijd te visualiseren. Wij adviseren de Ephemeris app, die de zichtbaarheid van de Melkweg voorspelt, de precieze positie van de kern en nog veel meer. Ephemeris helpt ook om snel voor elke datum, tijd en plaats gedetailleerde informatie over de zon, de maan en de Melkweg te vinden en te controleren.
Veelgestelde vragen
Hoeveel sterren zijn er in de Melkweg?
Het is moeilijk om een exact getal te geven, maar er zijn minstens 100 miljard sterren in de Melkweg. De huidige schatting van wetenschappers ligt tussen de 100 en 400 miljard sterren.
Hoeveel planeten zijn er in de Melkweg?
Wetenschappers gaan ervan uit dat er minstens 100 miljard planeten in de Melkweg zijn en dat meer dan 10 miljard daarvan op een aardbol lijken.
Hoeveel zonnestelsels zijn er in de Melkweg?
Nou, er is maar één zonnestelsel in ons Melkwegstelsel, want alleen het onze wordt officieel zo genoemd. Maar astronomen hebben in de Melkweg meer dan 3.200 andere sterren gevonden met planeten die er omheen draaien.
Hoeveel sterrenbeelden zijn er in de Melkweg?
Gezien vanaf de aarde beslaat de Melkweg een hemelgebied dat 30 sterrenbeelden omvat. Het helderste deel van ons Melkwegstelsel, het Galactisch Centrum, ligt in het sterrenbeeld Boogschutter.
Hopelijk hebben we in dit artikel de belangrijkste vragen over de Melkweg beantwoord. Stel ons gerust een vraag op sociale media en deel je ervaringen bij het waarnemen van de Melkweg.
We wensen je een heldere hemel en veel plezier met observeren!
