Kosmische Katten in de Nachthemel: Sterrenbeelden, Sterrenstelsels, Nevels & Meer
8 augustus is Internationale Kattendag, en wie zijn wij om deze geweldige viering te missen? Zelfs de ruimte voelt veel warmer en gezelliger met katten in de buurt! Van sterrenbeelden tot verre sterrenstelsels, leer de hemelse katten kennen die je in de lucht kunt spotten. Gebruik een astronomie-app Sky Tonight om ze gemakkelijk te vinden. Laten we samen het katachtige universum verkennen!
Inhoud
- Vriendelijke katachtigen: gemakkelijk te spotten katten
- Stiekeme hemelkatten: telescoopschoonheden
- Kat-imposters: meer hemellichamen met een kattengeest
- Conclusie
Vriendelijke katachtigen: gemakkelijk te spotten katten
Laten we een kosmische reis beginnen met de gemakkelijkst te vinden katachtige vrienden. Je kunt ze met het blote oog zien onder de juiste omstandigheden.
Leo sterrenbeeld
Je hebt waarschijnlijk wel gehoord van dit katachtige dierenriemsterrenbeeld. Leo is een van de meest prominente sterrenbeelden aan de nachtelijke hemel, zichtbaar vanuit bijna elke hoek van de aarde (behalve Antarctica). In tegenstelling tot veel andere sterrenbeelden lijkt Leo daadwerkelijk op de leeuw die het vertegenwoordigt. Je kunt zijn lichaam onderscheiden, het hoofd en de manen gevormd als een vraagteken (ook bekend als het asterisme Sikkels van Leo), en de sterke poten.
Het sterrenbeeld is zichtbaar van maart tot mei, waarna de zon erin komt en het verloren gaat in het zonlicht.
Binnen het sterrenbeeld ontdek je nog drie "leeuwen" bekend als de Leo Triplet. Dit trio van spiraalvormige sterrenstelsels - M65, M66 en NGC 3628 - zijn gravitationeel aan elkaar gebonden. Hoewel de sterrenstelsels niet met het blote oog zichtbaar zijn, zijn ze nog steeds relatief gemakkelijk te spotten. M65 en M66 zijn te zien met een verrekijker, en NGC 3628 is zichtbaar door een kleine 4-inch telescoop.
Leo Minor sterrenbeeld
Verscholen tussen Leo en Grote Beer bevindt zich het sterrenbeeld Leo Minor. Sommigen zeggen dat dit leeuwenwelp lijkt te staan op de rug van de grote leeuw. Hoewel het gemakkelijk te lokaliseren is, kan het een uitdaging zijn om te identificeren omdat de sterren relatief zwak zijn. Je kunt de Sky Tonight astronomie-app gebruiken om te bevestigen dat de sterren die je ziet tot Leo Minor behoren. Het kleine driehoekige sterrenbeeld is het beste te observeren van april tot mei.
Lynx sterrenbeeld
Een ander wild kattensterrenbeeld wordt Lynx genoemd. Het werd geïntroduceerd en genoemd door de Poolse astronoom Johannes Hevelius in de 17e eeuw. De naam heeft geen mythologische wortels en verwijst eigenlijk niet naar de vorm van het sterrenbeeld, maar eerder naar het feit dat het relatief zwak is. In zijn Prodromus astronomiae sterrencatalogus schreef Hevelius dat alleen degenen met het gezichtsvermogen van een lynx dit sterrenbeeld konden zien. Hij stelde ook de tweede naam Tigris (Tijger) voor, maar die sloeg niet aan.
Verscholen in de schijnbaar donkere ruimte tussen Grote Beer en Voerman, verbergt Lynx zich in het zicht. Kijk dichterbij, en je ziet misschien de 3de magnitude sterren Alpha Lyncis en 38 Lyncis, die het achterbeen van deze wilde kat vormen. Het hele sterrenbeeld lijkt op een zigzag, het best verkend met een verrekijker. Het sterrenbeeld is het beste te zien in maart op breedtegraden tussen +90° en -55°.
HD 85951 (Felis)
Binnen de grenzen van het sterrenbeeld Hydra ligt de ster HD 85951, ook bekend als Felis (Latijn voor "kat"). Deze ster is een knipoog naar het oude sterrenbeeld Felis, opgericht door de Franse astronoom Jérôme Lalande in 1799. Lalande, een kattenliefhebber, vond dat de nachtelijke hemel een huiskat nodig had naast de bestaande leeuwen en lynxen. Hij plaatste het sterrenbeeld Felis tussen Antlia en Hydra, maar het haalde de lijst van 88 officiële sterrenbeelden niet. Echter, in 2018, noemde de Internationale Astronomische Unie de heldere ster HD 85951, die ooit deel uitmaakte van het "kattensterrenbeeld", Felis. Dus de kat schittert trots tussen de sterren.
Felis (mag 4.94) is een oranje-rode ster zichtbaar met het blote oog. Het vormt niet de omtrek van het sterrenbeeld Hydra, maar ligt er binnen. Het sterrenbeeld Hydra, inclusief zijn "kattenster", is het beste te zien op het zuidelijk halfrond van februari tot maart, maar kan ook in het noorden worden gezien van januari tot mei. Om de ster gemakkelijk te vinden, gebruik onze gratis Sky Tonight app – je vindt Felis in de zoekfunctie van de app.
Felis is niet het enige sterrenbeeld dat de lijst van 88 officiële sterrenbeelden niet heeft gehaald. Veel andere vreemde en grappige namen zijn nu deel van de geschiedenis. Kun je raden welke sterrenbeelden nog bestaan en welke "uitgestorven" zijn? Doe onze quiz om erachter te komen!
Stiekeme hemelkatten: telescoopschoonheden
Klaar voor een uitdaging? Laten we deze hemelse katten ontdekken die graag verstoppertje spelen!
Kattenoogstelsel (Messier 94)
Kunnen honden en katten vrienden zijn? Het lijkt erop van wel, aangezien het Kattenoogstelsel gezellig genesteld is binnen het sterrenbeeld Canes Venatici ("jachthonden" in het Latijn). Dit spiraalstelsel heeft een magnitude van 8.9 en kan worden gespot met een goede verrekijker, hoewel een telescoop je een beter zicht geeft. Met een 6-inch of 8-inch telescoop kun je een heldere, gecondenseerde kern waarnemen omringd door een zwakke, spiraalvormige gloed die precies lijkt op een hypnotiserend kattenoog. Het Kattenoogstelsel, ook bekend als Messier 94 in de beroemde Messier Catalogus, is het beste te zien op het noordelijk halfrond van maart tot mei.
Kattenoognevel
De Kattenoognevel (niet te verwarren met het Kattenoogstelsel), ook bekend als NGC 6543, is een planetaire nevel gelegen in het sterrenbeeld Draak. Het heeft een magnitude van +9.8 en een hoge oppervlaktehelderheid, waardoor het zichtbaar is met een kleine telescoop. Met een telescoop van 4-inch of groter zie je het als een wazige, langgerekte vlek. Grotere telescopen met een vergroting van 200x of meer kunnen de ingewikkelde vorm onthullen die de nevel zijn naam geeft. De Kattenoognevel is het beste zichtbaar van mei tot november op het noordelijk halfrond en is niet zichtbaar vanuit het diepe zuidelijk halfrond.
Kattenpootnevel
Een van de schattigste dingen ter wereld, een kattenpoot, is ook vastgelegd in de nachtelijke hemel. NGC 6334, bekend als de Kattenpootnevel, bevindt zich in het sterrenbeeld Schorpioen. De nevel ligt dicht bij het vlak van de Melkweg, waar het interstellair medium rijk is aan stof. Hierdoor moet het licht van de nevel door deze stofwolken heen, die kortere golflengten (UV, violet, blauw) absorberen en verstrooien, wat de nevel zijn unieke rode kleur geeft. De stofwolken maken de nevel ook vaag, waardoor je minstens een 10-inch telescoop nodig hebt om de kattentenen te observeren. De beste tijd om het te zien is van april tot augustus op beide halfronden.
Cheshire Cat Groep van Sterrenstelsels
De Cheshire Cat Groep van Sterrenstelsels is net zo ontwijkend als zijn naamgenoot. Het vereist een krachtige telescoop en een perfect donkere hemel. Gelegen in Grote Beer, bevindt deze groep zich het hele jaar door in de hemel van het noordelijk halfrond.
Het gezicht en de glimlach van de kat worden gevormd door ten minste vier verre sterrenstelsels waarvan het licht is uitgerekt en gebogen door de massieve hoeveelheden massa in voorgrondsterrenstelsels, een effect dat zwaartekrachtlenswerking wordt genoemd. Elk "oogstelsel" is het helderste lid van zijn eigen groep, en deze twee groepen racen naar elkaar toe met bijna 500.000 km per uur.
Overigens verschijnt de Cheshire Cat op verschillende manieren in de ruimte! Naast de sterrenstelselgroep is er een asteroïde genaamd 6042 Cheshirecat – je kunt het vinden met de zoekfunctie van de Sky Tonight app.
.jpg){kind=link}
Kat-imposters: meer hemellichamen met een kattengeest
Sommige ruimtekatten hebben geen officiële namen nodig om de hemel te regeren – ze zijn er gewoon om te zien! Veel hemelobjecten lijken op katten, ook al hebben ze verschillende namen.
Neem bijvoorbeeld de Spaghetti-nevel (Simeis 147). Het is een supernovarest gelegen tussen de sterrenbeelden Voerman en Stier. Zeker, het ziet er misschien uit als een verwarde hoop spaghetti op het eerste gezicht, maar kijk nog eens – is het geen pluizige kat?
Of hoe zit het met Sh2–284, een kleurrijke emissienevel in het sterrenbeeld Eenhoorn? In een recente foto door de VLT Survey Telescope lijkt het veel op het hoofd van een grijnzende kosmische kat. Stel je voor dat je achter het oor krabt van een kat wiens hoofd ongeveer 150 lichtjaar breed is!
Dan is er de Carinanevel (NGC 3372), zichtbaar met het blote oog op het zuidelijk halfrond. Het bevindt zich in het sterrenbeeld Kiel, dicht bij het sterrenbeeld Kruis. Je zult misschien geen kattenvormige kenmerken zien met het blote oog of zelfs een telescoop, maar bekijk deze foto's van Hubble's Wide Field Camera 3. Doet het je niet denken aan een springende kat? Voor ons wel.
Hemelobjecten krijgen vaak namen geïnspireerd door dieren of andere bekende dingen. Soms is het leuk om te zien hoe astronomen deze namen hebben bedacht. Doe onze quiz over namen van diepruimteobjecten en kijk of je ze kunt raden!
Conclusie
De nachtelijke hemel zit vol wonderen, en het blijkt dat veel ervan gewijd zijn aan onze pluizige vrienden! Gebruik onze Sky Tonight app om de katten in de lucht gemakkelijk te vinden, van hun ogen tot poten. Veel plezier met sterrenkijken!
