Belka en Strelka: De eerste ruimtehonden die levend terugkeerden
Vijfenzestig jaar geleden, op 19 augustus 1960, vertrokken twee harige ruimtepioniers — twee zwerfhonden genaamd Belka en Strelka — aan boord van het Sovjet-ruimtevaartuig Sputnik 5. Ze werden de eerste levende wezens die een baan om de aarde maakten en veilig terugkeerden. In dit artikel eren we deze bijzondere dieren en onthullen we interessante feiten over hun ruimtereis.
Inhoud
- Geschiedenis van de ruimtehonden
- De vlucht van Belka en Strelka: zwerfhonden in de ruimte
- Een kleine stap voor de hondenwereld: de geslaagde missie van Belka en Strelka
- F.A.Q.
- Pootafdrukken in de sterren: het nalatenschap van de honden die de kosmos openden
Geschiedenis van de ruimtehonden
Vanaf het begin van de jaren 50 stuurden de Sovjets honden de ruimte in als levende testpiloten om te onderzoeken hoe het lichaam reageert op extreme omstandigheden zoals gewichtloosheid en G-krachten. Waarom honden? Omdat ze klein, taai en — in het geval van zwerfhonden — al gewend waren aan barre leefomstandigheden.
De bekendste van deze vroege ruimtehonden was Laika in 1957, het eerste dier in een baan om de aarde. Helaas overleefde Laika de reis niet — een triest hoofdstuk in de ruimtegeschiedenis. Laten we nu overstappen naar een positiever verhaal.
Later in 1957 selecteerden wetenschappers, onder leiding van de hoofdontwerper van de Sovjet-ruimtevaartuigen Sergej Koroljov, 12 zwerfhonden en begonnen ze te trainen voor toekomstige ruimtemissies. Het doel: bewijzen dat een levend wezen veilig in een baan kon worden gebracht en levend kon terugkeren. De intensieve trainingssessies duurden meerdere maanden en de honden werd onder andere geleerd om in kleine ruimtes te leven, extreme versnellingen te doorstaan en geleiachtig voedsel te eten dat uit een automatische dispenser kwam. Tijdens het proces ontwikkelden de trainingsspecialisten een nauwe band met de honden en leerden ze ze goed kennen. Onder degenen die tijdens de training het beste presteerden waren Belka (“Witje”) en Strelka (“Pijltje”) – 2,5 jaar oude vrouwtjeshonden. Ze werden uitgekozen om een 1-daagse vlucht rond de aarde uit voeren aan boord van het Sputnik-5 ruimtevaartuig.
De vlucht van Belka en Strelka: zwerfhonden in de ruimte
Op 19 augustus 1960 werd de Sputnik-5, met twee hondjes aan boord, gelanceerd vanaf de Bajkonoer kosmodroom. Tijdens de lancering ging de hartslag en de ademhaling van de hondjes omhoog, maar toen het ruimtevaartuig in een baan om de aarde kwam, kalmeerden Belka en Strelka al snel. De toestand van de honden-kosmonauten werd met speciale apparatuur nauwlettend in de gaten gehouden en geanalyseerd. Zo werd de bloeddruk gemeten, de hartslag, de hersenactiviteit en nog vele andere parameters. Dit werd gedaan om de hondjes te beschermen en om te weten te komen welke invloed de stress van een ruimtevlucht op mensen zou hebben. Het ruimtevaartuig was ook uitgerust met een tv-camera die beelden van de hondjes terug naar de aarde stuurde.
Benieuwd naar echte beelden van Belka en Strelka in actie? Bekijk onze video hier.
Belka en Strelka waren overigens niet alleen in hun capsule. Sputnik-5 vervoerde ook muizen, insecten, planten, zaden, schimmels en microbeculturen.
Al met al verliep de vlucht behoorlijk goed. Na de stress van de lancering waren de hondjes de meeste tijd rustig en genoten ze van hun maaltijden. Ze hadden ook niet veel last van de blootstelling aan de gewichtsloosheid, volgens de monitoringsystemen. Er was slechts een verontrustend ogenblik (nadat het ruimtevaartuig voor de vierde keer rond de aarde had gecirkeld) toen Belka plotseling heel angstig werd en begon te blaffen – om onbekende redenen voelde ze zich zeker ziek. Vanwege dit voorval besloten wetenschappers om de vlucht van Yuri Gagarin – de eerste mens in de ruimte – tot slechts één rondje in een baan om de aarde te beperken.
Een kleine stap voor de hondenwereld: de geslaagde missie van Belka en Strelka
Op 20 augustus 1960 landde de Sputnik-5 met succes na 17 rondjes om de aarde te hebben voltooid. Belka en Strelka hadden meer dan 25 uur in de ruimte doorgebracht en ze hadden een afstand van 700.000 kilometer afgelegd. Na de landing voelden de hondjes zich redelijk goed; de medische tests lieten ook geen bijzonderheden zien. En zo werden Belka en Strelka de eerste levende wezens die een vlucht in een baan om de aarde overleefden.
Enkele maanden na de vlucht beviel Strelka van 6 gezonde puppy’s. een van hen, Pushinka (“Pluisje”) geheten, werd cadeau gedaan aan de Amerikaanse president John Kennedy. Na aankomst in de VS ging Pushinka in het Witte Huis wonen en had al snel puppy’s met de Welsh terrier Charlie die ook bij de Kennedy familie woonde. Deze puppy’s werden bij wijze van grap wel “pupniks” genoemd, als verwijzing naar hun Sovjet-moeder.
F.A.Q.
Wat was het eerste dier in de ruimte?
De eerste dieren in de ruimte waren fruitvliegjes, gelanceerd door de Verenigde Staten aan boord van een V-2-raket in 1947 om de effecten van straling op grote hoogte te onderzoeken. Zij waren de echte pioniers, nog voor grotere dieren volgden. Wil je je ruimtekennis testen? Doe onze quiz over de eersten in de ruimte en ontdek wie de weg naar het heelal plaveiden.
Waren Belka en Strelka de eerste honden in de ruimte?
Nee, Belka en Strelka waren niet de eerste honden in de ruimte, maar wel de eersten die de aarde omcirkelden en levend terugkeerden. De eerste honden waren Dezik en Tsygan, twee zwerfhonden uit Moskou, gelanceerd door de Sovjet-Unie op 22 juli 1951. Later, in 1957, werd Laika de eerste hond die de aarde omcirkelde, maar haar missie was niet bedoeld om te overleven.
Wat was de eerste kat in de ruimte?
De eerste (en enige) kat in de ruimte was Félicette, een Franse zwerfkat die in 1963 werd gelanceerd. Ze maakte een suborbitale vlucht, overleefde de missie en leverde waardevolle gegevens over hersenactiviteit tijdens ruimtevluchten. Haar lot na de missie was echter triest. Lees ons artikel voor meer over de eerste kat in de ruimte.
Welke andere dieren zijn naar de ruimte geweest?
Heel wat dieren zijn naar de ruimte geweest, waaronder:
- Apen (bijv. Albert II, de eerste primaat in de ruimte)
- Honden (Laika, Belka, Strelka en vele anderen, meestal gelanceerd door de Sovjet-Unie)
- De kat Félicette
- Schildpadden (de Sovjets stuurden er zelfs enkele rond de maan)
- Insecten (fruitvliegen, spinnen, bijen)
- Vissen en kwallen
- Muizen, ratten, konijnen en kikkers
Deze missies hielpen wetenschappers te begrijpen hoe levende organismen reageren op microzwaartekracht en ruimteomstandigheden.
Was dierproeven noodzakelijk in de ruimtewedloop?
Hoewel het tegenwoordig controversieel is, waren dierproeven cruciaal in de beginjaren van de ruimtevaart. Ze maakten het mogelijk om te onderzoeken hoe ruimtevluchten levende wezens beïnvloedden voordat men mensenlevens riskeerde. De verzamelde gegevens — hartslag, ademhaling, overlevingsomstandigheden — vormden de basis voor de veiligheidsprotocollen voor astronauten.
Pootafdrukken in de sterren: het nalatenschap van de honden die de kosmos openden
Na hun historische missie verbleven Belka en Strelka in een Sovjet-onderzoekscentrum, waar ze werden verzorgd en gevierd als nationale schatten. Hun verhaal veroverde harten over de hele wereld en liet een blijvende indruk achter op onze kennis van de ruimte.
En hoewel hun prestaties niet zo beroemd zijn als die van Joeri Gagarin of Neil Armstrong, bewezen deze dappere honden iets net zo belangrijks: dat leven de barre omstandigheden van de ruimte kon doorstaan en levend kon terugkeren naar de aarde. Hun vlucht schreef niet alleen geschiedenis — ze effende de weg voor menselijke ruimtevaart en herinnerde de wereld eraan dat helden ook vier poten kunnen hebben.
