De december-zonnewende: de kortste en langste dag van 2020

~3 min

De december-zonnewende komt eraan, deze markeert het begin van een nieuw seizoen en brengt de kortste dag van 2020 voor het noordelijk halfrond en de langste dag voor mensen die zich op het zuidelijke deel van onze planeet bevinden. In het artikel van vandaag vertellen we je alles wat je moet weten over de december-zonnewende en wat interessante feiten over deze astronomische gebeurtenis.

Wat is een zonnewende?

Een zonnewende vindt plaats als de zon zijn meest noordelijke of meest zuidelijke punt van de evenaar van het jaar bereikt. Dit wordt veroorzaakt door de gekantelde as van de aarde en de beweging van onze planeet in een baan om de zon. De term "solstice” (zonnewende) komt van het Latijnse woord "sol" (zon) en "sistere" (stilstaan) en betekent "zon-stopt" omdat de zon niet langer aan de hemel lijkt te bewegen en tijdens een zonnewende op zijn meest noordelijke of meest zuidelijke punt blijft staan.

Elk jaar zijn er twee zonnewendes: die van de zomer en die van de winter. Ze vinden respectievelijk rond 21 juni en 21 december plaats, hebben echter geen vaste datum. Traditioneel markeren zonnewendes (en equinoxen) het begin van een nieuw astronomisch seizoen.

De december-zonnewende

Bij de december-zonnewende bereikt de zon op het noordelijk halfrond zijn laagste en meest zuidelijke punt aan de hemel, terwijl op deze dag op het zuidelijk halfrond de zon het hoogst aan de hemel staat. Voor degenen op het noordelijke deel van onze planeet brengt de december-zonnewende ook de kortste dag (de kortste periode van zonlicht/daglicht) en de langste nacht; na de zonnewende in december worden de dagen langer en de nachten korter. Het zuidelijk halfrond heeft daarentegen tijdens de zonnewende de langste dag en de kortste nacht van het jaar.

De december-zonnewende wordt ook wel de zuidelijke zonnewende genoemd omdat de zon op deze dag om 12:00 op locaties op de zuidelijke keerkring (de Steenbokskeerkring) recht boven ons schijnt — dit is het meest zuidelijke punt dat de zon ooit bereikt.

In 2020 valt de december-zonnewende op 21 december om 09:47 GMT. Waarnemers op zowel het noordelijk als het zuidelijk halfrond kunnen de meest zuidelijke zonsopkomst en meest zuidelijke zonsondergang van het jaar zien. Op het noordelijk halfrond is de december-zonnewende de winterzonnewende die het begin van de astronomische winter markeert in dit deel van de wereld. Voor het zuidelijk halfrond is de december-zonnewende de zomerzonnewende die het zomerseizoen brengt.

Zie een zeldzame “kerstster” op de december-zonnewende

Let op: dit jaar valt de december-zonnewende samen met de grote samenstand van Jupiter en Saturnus — deze zeldzame en spectaculaire astronomische gebeurtenis vindt ook plaats op 21 december. De gasreuzen lijken bijna samen te smelten aan de nachtelijke hemel om zo een schitterende “kerstster” te vormen. De grote samenstand van 2020 van Jupiter en Saturnus is de meest dichtstbijzijnde sinds 1623 en de meest dichtstbijzijnde waarneembare sinds 1226!

Vreemde feitjes over de jaarlijkse december-zonnewende

  • De december-zonnewende kan van 20 tot en met 23 december plaatsvinden; zonnewendes vallen echter zelden op 20 of 23 december. De laatste zonnewende die op 23 december plaatsvond, was in 1903 en de volgende is pas in 2303.
  • Hoewel het winter is op het noordelijk halfrond staat de aarde gedurende deze periode van het jaar feitelijk het dichtst bij de zon. Onze planeet bereikt zijn perihelium — het dichtste punt bij de zon tijdens zijn baan — slechts een paar weken na de december-zonnewende.
  • Op deze dag zullen waarnemers in de gebieden ten zuiden van de zuidpoolcirkel richting de zuidpool de middernachtszon zien, omdat ze 24 uur daglicht hebben. Tegelijkertijd hebben mensen die zich boven de poolcirkel bevinden 24 uur duisternis.
  • Rond de december-zonnewende worden door mensen van verschillende culturen veel feesten en feestdagen gevierd. Ten tijde van de december-zonnewende werd in Scandinavië een voorchristelijk feest gevierd dat bekend stond als het Juulfeest (of Yule), terwijl de oude Romeinen het festival Saturnalia vierden en de oude Inca’s de zonnegod Inti eerden.

Doe onze leuke en leerzame quiz over equinoxen en zonnewendes! Controleer je kennis van deze twee astronomische gebeurtenissen en kom meer interessante feitjes te weten. Kijk hoeveel je er goed hebt en deel het resultaat met je vrienden!

Equinoxes & solstices quiz intro#2
Slechts 10% van de mensen kan de hoogste score behalen in deze lastige quiz over equinoxen en zonnewendes!🌝🌏 Test je kennis en probeer je bij de elite te voegen!
Doe de quiz!

Een mooie zonnewende gewenst!

Trustpilot