Astronomie met Verrekijkers: Andromedastelsel, Orionnevel, en Veel Meer

Wist je dat je met alleen een verrekijker al verre sterrenstelsels kunt zien? Dat klopt, je hebt geen telescoop nodig! In dit artikel belichten we enkeste van de meest spectaculaire diepruimteobjecten die zichtbaar zijn met een verrekijker (en soms zelfs met het blote oog). Om een van de in het artikel genoemde objecten te lokaliseren, gebruik de gratis astronomie-app Sky Tonight.

Inhoud

• Met verrekijkers zichtbare sterrenstelsels
  • Andromedanevel
  • Bodestelsel
  • Beeldhouwerstelsel
  • Sigaarstelsel
  • Draaikolknevel
• Met verrekijkers zichtbare nevels
  • Orionnevel
  • Omeganevel
  • Lagunenevel
  • Trifidnevel
  • Halternevel
• Sterrenclusters zichtbaar met verrekijkers
  • Hyaden
  • Pleiaden
  • Praesepe
  • Dubbele Cluster
  • Herculesbolhoop
• Sterren kijken met een verrekijker: Conclusie

Met verrekijkers zichtbare sterrenstelsels

Andromedanevel

• Alternatieve namen: M31, NGC 224
• Zichtbare grootte: 3° × 1° (6 x Maan)
• Zichtbare helderheid: 3.4
• Sterrenbeeld: Andromeda
• Waar te observeren: Noordelijk Halfrond
• Hoe te observeren: M31 is een van de weinige sterrenstelsels zichtbaar met het blote oog — het verschijnt als een vaag, diffuus lichtvlek. Een paar 7x50 of 10x50 verrekijkers zal je in staat stellen om de helderdere kern en de langwerpige schijf van het sterrenstelsel te zien.
• Beschrijving: Het Andromedanevel is een spiraalvormig balkspiraalstelsel en het dichtstbijzijnde grote sterrenstelsel bij de Melkweg, gelegen op ongeveer 2,5 miljoen lichtjaar van ons. Er wordt verwacht dat het over ongeveer 4,5 miljard jaar met ons sterrenstelsel zal samensmelten.

Bodestelsel

• Alternatieve namen: M81, NGC 3031
• Zichtbare grootte: 26.9' × 14.1' (1 x Maan)
• Zichtbare helderheid: 6.9
• Sterrenbeeld: Grote Beer
• Waar te observeren: Noordelijk Halfrond
• Hoe te observeren: M81 is vrij gemakkelijk te zien met 10x50 verrekijkers — het verschijnt als een wazige, ovaalvormige lichtvlek.
• Beschrijving: Bodestelsel is een groot ontwerp spiraalstelsel dat ongeveer 12 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is. Het is een van de helderste sterrenstelsels zichtbaar vanaf de aarde, vaak bestudeerd vanwege de goed gedefinieerde spiraalstructuur en de interactie met het naburige sterrenstelsel, M82 (het Sigarenstelsel).

Beeldhouwerstelsel

• Alternatieve namen: NGC 253, Silver Coin Galaxy, Silver Dollar Galaxy
• Schijnbare grootte: 27'.5 × 6'.8 (0.7 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 8.0
• Sterrenbeeld: Beeldhouwer
• Waar te observeren: Zuidelijk halfrond
• Hoe te observeren: De Beeldhouwerstelsel wordt beschouwd als een van de gemakkelijkst waarneembare sterrenstelsels aan de hemel na de Andromedanevel. Door een paar 10x50 verrekijkers zal het verschijnen als een heldere, grote, en langwerpige lichtvlek.
• Beschrijving: De Beeldhouwerstelsel is een intermediair spiraalvormig sterrenstelsel dat ongeveer 11,4 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is. Het is een van de helderste sterrenstelsels aan de hemel en staat bekend om zijn intense stervorming.

Sigaarstelsel

• Alternatieve namen: M82, NGC 3034
• Schijnbare grootte: 11.2' × 4.3' (0.3 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 8.3
• Sterrenbeeld: Grote Beer
• Waar te observeren: Noordelijk halfrond
• Hoe te observeren: M82 is zwakker en moeilijker te spotten dan zijn partner M81, dus het is beter om 15x70 verrekijkers te gebruiken. Het sterrenstelsel verschijnt als een langgerekte lichtstreep.
• Beschrijving: De Sigaarstelsel is een spiraalvormig sterrenstelsel op ongeveer 12 miljoen lichtjaar van ons. Het staat bekend om zijn intense stervormingsactiviteit. M82 wordt gevormd door zwaartekrachtinteracties met zijn grotere buur, M81, wat leidt tot zijn kenmerkende sigaarachtige vorm.

Draaikolknevel

• Alternatieve namen: M51, M51a, NGC 5194
• Schijnbare grootte: 11.2' × 6.9' (0.4 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 8.4
• Sterrenbeeld: Jachthonden
• Waar te observeren: Noordelijk halfrond
• Hoe te observeren: Onder donkere en heldere hemel kan de Draaikolknevel (samen met zijn metgezel, NGC 5195) worden gezien door 10x50 of grotere verrekijkers — het zal verschijnen als een nevelachtige lichtvlek. Bij het zoeken naar M51 met verrekijkers, helpt het enorm om precies te weten waar het sterrenstelsel zich bevindt.
• Beschrijving: M51 is een grootontwerp spiraalvormig sterrenstelsel dat ongeveer 23 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is. Het staat bekend om zijn goed gedefinieerde spiraalarmen en interactie met zijn metgezel sterrenstelsel, NGC 5195, waardoor het een populair doelwit is voor amateur-astronomen en astrofotografen.

Wil je meer weten over de beste deep-sky objecten voor beginnende sterrenkijkers? Bekijk onze infographic!

Leer hoe je de helderste sterrenstelsels, nevels en sterrenclusters op het noordelijk halfrond kunt zien. Perfect voor beginnende astronomen!

Zie Infografiek

Met verrekijkers zichtbare nevels

Orionnevel

• Alternatieve namen: M42, NGC 1976
• Schijnbare grootte: 65' × 60' (2 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 4.0
• Sterrenbeeld: Orion
• Waar te observeren: Noordelijk halfrond
• Hoe te observeren: De Orionnevel is zo helder dat je hem met het blote oog kunt zien als een wazige "ster" in het asterisme van Orion’s Zwaard. Door 7x50 of 10x50 verrekijkers, verschijnt hij als een grote en heldere lichtwolk. Gebruik afgewende visie om meer details in de nevel te zien.
• Beschrijving: De Orionnevel is een diffuse nevel op ongeveer 1.344 lichtjaar van ons. Het is een van de helderste nevels aan de hemel en een sterrenkwekerij, waar nieuwe sterren worden geboren.

Omeganevel

• Alternatieve namen: M17, NGC 6618, Zwanennevel, Vinkennevel, Kreeftnevel, Hoefijzernevel
• Schijnbare grootte: 11' (0.3 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 5.9
• Sterrenbeeld: Boogschutter
• Waar te observeren: Beide hemisferen
• Hoe te observeren: De Omeganevel is helder genoeg om met het blote oog te zien op een perfect donkere hemel, maar heeft een vrij kleine hoekgrootte, dus het is beter om verrekijkers te gebruiken. Door 7x50 of 10x50 verrekijkers, zal de nevel verschijnen als een langgerekte lichtvlek.
• Beschrijving: De Omeganevel is een stervormingsgebied op ongeveer 5.000 lichtjaar van ons. Het is een van de helderste en meest massieve stellaire kraamkamers in onze melkweg.

Lagunenevel

• Alternatieve namen: M8, NGC 6523
• Schijnbare grootte: 90' x 40' (3 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 6.0
• Sterrenbeeld: Boogschutter
• Waar te observeren: Beide halfronden
• Hoe te observeren: Op een donkere, maanloze nacht kun je de Lagunenevel met het blote oog zien. Het is ook gemakkelijk zichtbaar zelfs met kleine verrekijkers als een duidelijke wolkachtige lichtvlek. Een paar 10x50 verrekijkers zal je in staat stellen de ovale vorm van de nevel te zien, evenals de donkere kloof (de "lagune") die de nevel in tweeën deelt. Verrekijkers zullen ook de open sterrenhoop NGC 6530 onthullen die binnen de Lagunenevel is ingebed.
• Beschrijving: De Lagunenevel is een emissienevel die ongeveer 4.100 lichtjaar van ons verwijderd is. Het bevat een open sterrenhoop en veel donkere nevels.

Trifidnevel

• Alternatieve namen: M20, NGC 6514
• Schijnbare grootte: 28' (1 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 6.3
• Sterrenbeeld: Boogschutter
• Waar te observeren: Beide halfronden
• Hoe te observeren: De Trifidnevel is kleiner en zwakker dan de nabijgelegen Lagunenevel, maar je zult hem nog steeds kunnen zien in 7x50 of 10x50 verrekijkers — hij zal verschijnen als een wazige, ronde vlek.
• Beschrijving: De Trifidnevel is een combinatie van emissie-, reflectie- en donkere nevels die ongeveer 5.200 lichtjaar van ons verwijderd is. Het is verdeeld in drie duidelijke delen door donkere stofbanen, vandaar de naam.

Halternevel

• Alternatieve namen: M27, NGC 6853, Appelkernnevel
• Schijnbare grootte: 8' × 5.6' (0.2 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 7.4
• Sterrenbeeld: Vosje
• Waar te observeren: Noordelijk halfrond
• Hoe te observeren: In een donkere hemel, weg van lichtvervuiling, kun je de Halternevel zien met 10x50 verrekijkers — het zal verschijnen als een kleine langwerpige lichtvlek. Met 15x70 verrekijkers zal het veel groter en helderder lijken. Omdat de Halternevel erg klein is, kan het moeilijk zijn om het in de hemel te vinden.
• Beschrijving: De Halternevel is een planetaire nevel die ongeveer 1.360 lichtjaar van ons verwijderd is. Het is een van de helderste en meest bekende planetaire nevels in de hemel en was ook de eerste die ooit werd ontdekt. Zijn vorm doet denken aan een halter of een half opgegeten appel, vandaar zijn twee bijnamen.

Sterrenclusters zichtbaar met verrekijkers

Hyaden

• Alternatieve namen: Caldwell 41, Cr 50, Mel 25
• Schijnbare grootte: 5°30' (11 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 0.5
• Sterrenbeeld: Stier
• Waar te observeren: Beide halfronden
• Hoe te observeren: De Hyadencluster is zichtbaar voor het blote oog als een V-vormige groepering van ster of sterren. Door een verrekijker zie je veel individuele sterren, met de heldere oranje reus Aldebaran (hoewel geen lid van de cluster) die in de buurt schijnt.
• Beschrijving: De Hyaden zijn de dichtstbijzijnde open sterrenhoop tot de aarde, gelegen op slechts ongeveer 153 lichtjaar van ons. Ze zijn genoemd naar de vijf halfzusters van de Plejaden.

Pleiaden

• Alternatieve namen: M45, Zeven Zusters
• Schijnbare grootte: 110' (3.6 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 1.2
• Sterrenbeeld: Stier
• Waar te observeren: Beide hemisferen
• Hoe te observeren: De Pleiaden zijn gemakkelijk met het blote oog zichtbaar als een groepering van zes sterren die lijken op een kleine, wazige kopie van de Grote Beer. Door een verrekijker zie je tientallen sterren omgeven door een zwakke, blauwe nevel.
• Beschrijving: De Pleiaden is een open sterrenhoop op ongeveer 440 lichtjaar van ons vandaan. Het is een van de dichtstbijzijnde en meest herkenbare sterrenhopen aan de nachtelijke hemel.

Praesepe

• Alternatieve namen: M44, NGC 2632
• Schijnbare grootte: 95' (3.2 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 3.1
• Sterrenbeeld: Kreeft
• Waar te observeren: Noordelijk halfrond
• Hoe te observeren: Onder donkere luchten kan de Praesepe met het blote oog worden gespot — het zal verschijnen als een vage en wazige lichtvlek. Met 10x50 verrekijkers kun je tientallen sterren zien, dicht opeengepakt als een zwerm bijen.
• Beschrijving: De Praesepe is een open sterrenhoop op ongeveer 577 lichtjaar van ons vandaan. Het is een van de dichtstbijzijnde open sterrenhopen voor de aarde die al sinds de oudheid bekend is.

Dubbele Cluster

• Alternatieve namen: NGC 869 en NGC 884, Caldwell 14
• Schijnbare grootte: 60' (2 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 3.7
• Sterrenbeeld: Perseus
• Waar te observeren: Noordelijk halfrond
• Hoe te observeren: De Dubbele Cluster is met het blote oog zichtbaar als een grote wazige lichtvlek. Met 10x50 verrekijkers splitst het zich in twee aangrenzende clusters, elk gevuld met tientallen heldere sterren.
• Beschrijving: De Dubbele Cluster bestaat uit twee open sterrenhopen, NGC 869 en NGC 884, op ongeveer 7.500 lichtjaar van ons vandaan. Beide clusters zijn rijk aan jonge, hete sterren.

Herculesbolhoop

• Alternatieve namen: M13, NGC 6205
• Schijnbare grootte: 20' (0.7 x Maan)
• Schijnbare helderheid: 5.8
• Sterrenbeeld: Hercules
• Waar te observeren: Noordelijk halfrond
• Hoe te observeren: Met 10x50 of grotere verrekijkers zie je M13 als een vaag, grijsachtig vlekje (je zult waarschijnlijk geen individuele sterren kunnen onderscheiden). Het kan moeilijk zijn voor een beginnende waarnemer om deze sterrenhoop te vinden.
• Beschrijving: M13 is een bolvormige sterrenhoop op ongeveer 22.200 lichtjaar van de aarde. Het is een van de meest prominente en bekende bolvormige clusters op het noordelijk halfrond, met enkele honderdduizenden sterren die strak bij elkaar worden gehouden door de zwaartekracht.

Sterren kijken met een verrekijker: Conclusie

Met slechts een paar verrekijkers kun je je verbazen over verre sterrenstelsels, prachtige nevels en schitterende sterrenhopen. Om te weten waar je moet kijken, gebruik de astronomie-app Sky Tonight. Het zal je een real-time sterrenkaart tonen voor je specifieke locatie en je helpen elk object aan de nachtelijke hemel te vinden.