Meteorenzwermenkalender 2023: Kijk naar vallende sterren in de lucht
In 2023 zijn er een paar veelbelovende meteorenzwermen die een spectaculaire show kunnen opleveren: waaronder de Lyriden, Perseïden, Orioniden en Geminiden. Onze gids heeft alles wat je moet weten over deze en andere aankomende zwermen — inclusief de datums van de activiteit, beste tijd om te kijken, locaties van de radiant en het aantal vallende sterren per uur. We geven ook tips over het observeren van meteoren in de lucht en beantwoorden de populairste vragen over vallende sterren. Voor meer informatie over meteorenzwermen, bekijk je onze infographic.
Inhoud
Meteorenzwermen 2023
In de onderstaande lijst hebben we opvallende meteorenzwermen opgenomen die in 2023 zullen plaatsvinden. Ze hebben allemaal een zenithal hourly rate (ZHR) van ten minste 10 meteoren per uur. We hebben een sterrenemoji toegevoegd aan bijzonder veelbelovende zwermen met gunstige observatieomstandigheden.
Boötiden: 4 januari
- Meteoren/uur: 110
- Maanverlichting: 95%
- Actief: 28 dec - 12 jan
- Locatie radiant: Ossenhoeder
- Moederlichaam: Asteroïde 2003 EH1
- Waarneembaar vanaf: noordelijk halfrond
De eerste meteorenzwerm van het jaar — de machtige Boötiden - zou een prachtig zijn om te zien. Onder de juiste omstandigheden kan deze meteorenstroom tientallen vallende sterren per uur leveren. Helaas valt in 2023 de piek van de Boötiden samen met de bijna volle maan, waarvan het heldere licht de meeste meteoren zal doen verbleken.
Lyriden: 23 april 🌟
- Meteoren/uur: 18
- Maanverlichting: 9%
- Actief: 14-30 april
- Locatie radiant: Lier
- Moederlichaam: Komeet C/1861 G1 Thatcher
- Waarneembaar vanaf: overal
Volgens de International Meteor Organization zijn de Lyriden een meteorietenzwerm met een gemiddelde sterkte die af en toe heldere vuurballen kan produceren. De maan zal je waarnemingen niet verstoren omdat het een dunne halve maan zal zijn tijdens de piek van de zwerm.
Het is beter om naar de Lyriden te kijken vanaf het noordelijk halfrond, waar hun straling hoog de lucht in klimt. Je kunt de meteoren ook vanaf het zuidelijk halfrond zien, maar hun aantal zal lager zijn. De Lyriden kunnen het best geobserveerd worden tussen middernacht en zonsopgang.
Eta-Aquariden: 6 mei
- Meteoren/uur: 50
- Maanverlichting: 100%
- Actief: 19 apr - 28 mei
- Locatie radiant: Waterman
- Moederlichaam: Komeet van Halley
- Waarneembaar vanaf: overal
Op een heldere donkere nacht kunnen de Eta-Aquariden tot 50 meteoren per uur produceren als je ze bekijkt vanaf de zuidelijke breedtegraden. Ten noorden van de evenaar kun je 10-30 vallende sterren per uur zien. Dit jaar kun je echter niet genieten van de Eta-Aquariden: het licht van de volle maan aan de hemel zal de show bederven.
De zuidelijke Delta-Aquariden: 30 juli
- Meteoren/uur: 25
- Maanverlichting: 89%
- Actief: 12 jul - 23 aug
- Locatie radiant: Waterman
- Moederlichaam: Komeet 96P/Machholz
- Waarneembaar vanaf: overal
De zuidelijke Delta-Aquariden zijn een andere productieve meteorenzwerm die het best kan worden waargenomen vanaf het zuidelijk halfrond. De meteoren zijn vrij zwak en moeilijk te zien onder imperfecte observatieomstandigheden. Helaas zullen de omstandigheden in 2023 verre van perfect zijn: de bijna volle maan zal het zicht op de meeste vallende sterren doen verbleken.
Hier is een kleine troost voor je: volgens NASA heb je nog een kans om de Delta-Aquaridenmeteoren te zien tijdens de Perseïdenpiek in augustus. Als je een meteoor uit het zuidelijke deel van de hemel ziet komen (waar het sterrenbeeld Waterman ligt), weet dan dat het een Delta-Aquaridenmeteoor is. De Perseïde radiant is gelegen in het noordelijke deel van de hemel.
Perseïden: 13 augustus 🌟
- Meteoren/uur: 100
- Maanverlichting: 10%
- Actief: 17 jul - 24 aug
- Locatie radiant: Perseus
- Moederlichaam: Komeet Swift–Tuttle
- Waarneembaar vanaf: noordelijk halfrond
De Perseïden worden terecht beschouwd als de beste meteorenzwerm van het jaar ten noorden van de evenaar: de piek is tijdens de warme augustusavonden en levert veel snelle en heldere meteoren op. In 2023 zal de maan tijdens de piek van de zwerm in de afnemende halve maanfase zijn en geen probleem vormen. Dit betekent dat als het weer goed is, je tot 100 meteoren per uur kunt zien! De Perseïden zijn het best te zien van middernacht tot zonsopgang wanneer hun straling hoog aan de hemel te zien is.
Draconiden: 9 oktober 🌟
- Meteoren/uur: 10
- Maanverlichting: 25%
- Actief: 6-10 okt
- Locatie radiant: Draak
- Moederlichaam: Komeet 21P/Giacobini-Zinner
- Waarneembaar vanaf: noordelijk halfrond
De Draconiden behoren niet tot de meest productieve meteorenzwermen, maar ze zijn nog steeds de moeite waard om te zien. Vooral dit jaar, omdat de afnemende halve maan je observaties niet zal verstoren. In tegenstelling tot veel andere zwermen pieken de Draconiden vroeg in de avond, dus begin met kijken zodra het donker genoeg is om de sterren te zien.
Orioniden: 22 oktober 🌟
- Meteoren/uur: 20
- Maanverlichting: 49%
- Actief: 2 okt - 7 nov
- Locatie radiant: Orion
- Moederlichaam: Komeet van Halley
- Waarneembaar vanaf: overal
De Orioniden zijn een meteorenzwerm met een gemiddelde sterkte die af en toe een uitbarsting van activiteit kan vertonen. Bijvoorbeeld, volgens de American Meteor Society, waren er van 2006-2009 tijden de Orionidenpiek bijna evenveel vallende sterren te zien als bij die van de Perseïden, met wel 50-75 meteoren per uur. Je moet de Orioniden zeker een kans geven dit jaar — hoewel de maan half verlicht zal zijn op het hoogtepunt van de zwerm, zal hij snel na middernacht onder gaan en later in de nacht geen interferentie vormen. De Orioniden zijn het best te zien van middernacht tot zonsopgang.
Leoniden: 18 november 🌟
- Meteoren/uur: 10
- Maanverlichting: 25%
- Actief: 6-30 november
- Locatie radiant: Leeuw
- Moederlichaam: Komeet Tempel-Tuttle
- Waarneembaar vanaf: overal
De Leoniden staan er vooral om bekend spectaculaire meteorenzwermen te produceren: zo meldden waarnemers in de Verenigde Staten in 1966 40 tot 50 meteoren per seconde! Zulke voorspellingen zijn er niet voor 2023, maar bij een donkere hemel kun je misschien wel 10 meteoren per uur zien. De wassende halve maan zal tijdens de piek van de zwerm minimale interferentie veroorzaken. De straling van de Leoniden stijgt kort voor middernacht en bereikt zijn hoogste punt bij dageraad.
Geminiden: 14 december 🌟
- Meteoren/uur: 150
- Maanverlichting: 2%
- Actief: 4-20 dec
- Locatie radiant: Tweelingen
- Moederlichaam: Planetoïde 3200 Phaethon
- Waarneembaar vanaf: overal
De Geminiden zijn een van de spectaculairste meteorenzwermen van het jaar. Hun meteoren zijn helder, overvloedig, intens gekleurd en trager in beweging. In 2023 zijn de waarnemingsomstandigheden bijzonder gunstig: de zwerm zal kort na de nieuwe maan pieken, zodat de gloed van de maan het zicht niet zal verduisteren. Je moet beginnen met het zoeken naar de Geminidenmeteoren rond 22:00 lokale tijd, omdat de radiant tegen die tijd goed aan de hemel zal zijn geplaatst.
Ursiden: 23 december
- Meteoren/uur: 10
- Maanverlichting: 84%
- Actief: 17-26 dec
- Locatie radiant: De Kleine Beer
- Moederlichaam: Komeet 8P/Tuttle
- Waarneembaar vanaf: noordelijk halfrond
De Ursiden zijn een kleine meteorenzwerm die altijd pieken rond de zonnewende van december en 5-10 vallende sterren per uur produceren. Aan deze zwerm wordt niet vaak aandacht besteed omdat de machtige Geminiden slechts een week ervoor voorkomen. Helaas is er dit jaar des te meer reden om de Ursiden te negeren: de maan zal slechts drie dagen verwijderd zijn van zijn volledige fase op het hoogtepunt van de zwerm en zal de meeste meteoren doen verbleken.
Dit was onze lijst van de belangrijkste meteorenzwermen van 2023. Als je meer wilt weten over alle zwermen van het volgende jaar en hun piekdata, raadpleeg dan de kalender in Sky Tonight: tik op het kalenderpictogram onderaan het scherm en open het tabblad Meteoren.
Hoe je een meteorenzwerm kunt zien
Hier zijn een paar basistips die je zullen helpen om je meteorietenervaring te verbeteren. Als je je kennis en vaardigheden op het gebied van de meteorietenjacht wilt testen, doe dan onze quiz over hoe je een vallende ster kunt spotten!
-
Controleer de weersverwachting. Er zijn heldere luchten nodig om het maximale aantal meteoren te zien — wolken, regen en sneeuw kunnen de waarneming gemakkelijk verpesten. Je kunt de weersverwachting voor elke datum bekijken in het gedeelte Zichtbaar vanavond van onze sterrenkijk-app Sky Tonight.
-
Kleed je warm aan. Je kunt het behoorlijk koud krijgen terwijl je wacht tot er meteoren verschijnen. Dus neem wat extra kleren mee, zelfs als zomer is. Een warm drankje helpt je ook warm te blijven.
-
Breng een deken of ligstoel mee. Bij de jacht op vallende sterren moet je veel omhoog kijken, dus in plaats van te gaan staan, kun je beter op een deken of ligstoel gaan liggen. Je nek zal je dankbaar zijn!
-
Kijk naar het zenit. Meteoren lijken afkomstig te zijn van radiant van de meteorenzwerm, maar in de praktijk kunnen ze overal in de lucht verschijnen. Dus hoe meer van de lucht je ziet, hoe groter de kans is om een vallende ster te zien. Het beste is om plat op je rug te gaan liggen en recht omhoog te kijken.
-
Gebruik een rood gekleurde zaklamp. In tegenstelling tot gewone zaklampen zal een rood gekleurde je nachtzicht behouden. Om een rood gekleurde zaklamp te maken, kun je gewoon een stuk rood cellofaan om je standaard zaklamp wikkelen.
-
Kijk niet naar je telefoon. Het heldere licht van het scherm van je smartphone is slecht voor je nachtzicht, dus je kunt het gebruik ervan beter vermijden. Als je een sterrenkijk-app moet raadplegen, zet dan de nachtmodus aan — het zal een beetje beter zijn voor je ogen.
Je kunt meer tips over het observeren en fotograferen van meteorenzwermen vinden in ons speciale artikel over dit onderwerp.
Veelgestelde vragen
Wat is een meteoor?
Een meteoor, of 'vallende ster', is een heldere lichtstreek aan de hemel. Deze ontstaat wanneer kleine deeltjes van komeet- of asteroïdale stof (meteoroïden genoemd) opbranden in de atmosfeer van de aarde. Als je meer wilt weten over de verschillen tussen meteoren, meteoroïden en meteorieten, ga dan naar onze quiz.
Hoe snel bewegen meteoren?
Volgens de American Meteor Society komen korrels ruimtemateriaal (die later meteoren vormen) de atmosfeer van de aarde binnen met snelheden variërend van 11 km/sec tot 72 km/sec. De Leoniden worden geacht enkele van de snelste meteoren van allemaal te produceren.
Welke kleur hebben vallende sterren?
Meteoren kunnen verschillende kleuren aannemen afhankelijk van de chemische samenstelling van de meteoroïde en de interactie van zijn atomen met de moleculen in de atmosfeer. Hier zijn de belangrijkste meteorietkleuren (met de bijbehorende chemische elementen tussen haakjes):
- Oranjegeel (natrium)
- Geel (ijzer)
- Blauw-groen (magnesium)
- Violet (calcium)
- Rood (atmosferische stikstof en zuurstof)
Wat is een meteorenstorm?
Een meteorenstorm is een meteorenzwerm die meer dan 1000 meteoren per uur produceert. Ze komen voor als de aarde door een deel van het puin van een komeet met hoge dichtheid gaat. De spectaculairste meteorenstorm in de recente geschiedenis was de uitbarsting van de Leoniden in 1966.
Kortom: In 2023 zijn verschillende meteorenzwermen je aandacht waard — waaronder de Lyriden, Perseïden, Orioniden en Geminiden. In dit artikel vind je alle nodige informatie over hoe je ze kunt waarnemen.
