Verken de Oortwolk, Thuisbasis van Kometen met een Lange Periode
Heb je je ooit afgevraagd wat er aan de verste uithoeken van ons zonnestelsel ligt? Wetenschappers geloven dat een enorme "bel" van ijs en stof het zonnestelsel omringt - deze regio van de ruimte wordt de Oortwolk genoemd. De Oortwolk is zo ver weg en zo moeilijk te bereiken dat de meeste van zijn geheimen verborgen blijven. Maar we moeten blijven studeren om te begrijpen hoe ons zonnestelsel er eigenlijk uitziet en hoe het is gevormd. In dit artikel zullen we bekijken wat we tot nu toe weten over deze fascinerende regio van de ruimte.
Inhoud
- Wat is de Oortwolk?
- Hoe is de Oortwolk ontstaan?
- Afstand en grootte van de Oortwolk
- Is het mogelijk om de Oortwolk te zien?
- V.A.
- Conclusie
Wat is de Oortwolk?
De Oortwolk is een theoretische sferische wolk bestaande uit kleine ijzige lichamen die het zonnestelsel omringen. Het bestaan van de Oortwolk is nog niet bewezen door directe waarneming, maar wordt algemeen geaccepteerd door de wetenschappelijke gemeenschap.
Waaruit bestaat de Oortwolk?
De Oortwolk bestaat uit biljoenen kleine ijzige objecten die in verschillende banen reizen. Deze objecten, waarvan de meeste kleiner zijn dan 100 km, bevatten een verscheidenheid aan ijzige stoffen zoals water, methaan, ethaan, koolmonoxide, waterstofcyanide en ammoniak. Samen vormen ze een hemelse wolk met een totale massa die naar schatting 10-100 keer die van de Aarde is.
Objecten in de Oortwolk
Men gelooft dat de Oortwolk de thuisbasis is van kometen met een lange periode - die er 200 tot duizenden jaren over doen om rond de zon te draaien. In feite zijn deze kometen het bewijs dat de Oortwolk bestaat.
Zoals de Nederlandse astronoom Jan Oort, naar wie de Oortwolk is vernoemd, suggereerde, konden kometen met een lange periode niet overleven in hun banen dicht bij de zon. De zwaartekracht zou er al snel voor zorgen dat ze tegen de zon of een van de planeten botsen. Bovendien branden kometen relatief snel op als ze door het zonnestelsel gaan, dus er moet een "verse voorraad" kometen zijn in een koudere, verder weg gelegen regio; anders zouden we in ons tijdperk niet zoveel kometen zien. Op basis van deze observaties concludeerde Jan Oort dat er een sferisch reservoir van kometen aan de randen van het zonnestelsel is.
Kometen met een lange periode brengen het grootste deel van hun leven door in de Oortwolk. Ze kunnen echter af en toe "uit hun baan worden geslagen" door passerende sterren, moleculaire wolken of galactische getijden. Als gevolg hiervan beginnen ze te vallen in het binnenste zonnestelsel en worden ze zichtbaar als ze de zon naderen. Men veronderstelt dat er talrijke potentiële kometen met een lange periode in de Oortwolk zijn die de zon nog niet hebben bezocht.
Men denkt ook dat de Oortwolk dwergplaneten kan bevatten. Een opmerkelijk voorbeeld is Sedna, ontdekt in 2005. Met zijn opmerkelijk verlengde baan, doet Sedna er ongeveer 11.400 jaar over om terug te keren naar zijn dichtstbijzijnde punt bij de zon, op een afstand van 76 astronomische eenheden (AE).
Hoe is de Oortwolk ontstaan?
Wetenschappers geloven dat de Oortwolk ongeveer 4,6 miljard jaar geleden samen met de zon en de planeten van het zonnestelsel is verschenen. Toen jonge reuzenplaneten (zoals Jupiter en Neptunus) zich vormden, begon hun zwaartekracht de trajecten van kleinere objecten, de zogenaamde planetesimalen, te beïnvloeden. Sommige van de planetesimalen botsten met grotere objecten, sommige werden gevangen als manen, en anderen werden ver weg van de zon getrokken in de vormende Oortwolk. Daarna heeft de zwaartekracht van het melkwegstelsel ze waarschijnlijk doen neerzetten in de sferische wolk aan de rand van het zonnestelsel, waar de planeten en de zon hen niet langer konden storen.
De Oortwolk is nog steeds niet stabiel. Sommige van de bewoners van de wolk kunnen de oneindigheid van de ruimte in worden getrokken, en sommige objecten kunnen ook worden verzameld uit de naburige sterrenstelsels.
Afstand en grootte van de Oortwolk
De Oortwolk is een massieve en zeer verre regio van het zonnestelsel, maar wat is de werkelijke grootte en locatie? Laten we dit proberen op te helderen.
Waar bevindt de Oortwolk zich?
De Oortwolk bevindt zich in de interstellaire ruimte aan de rand van het zonnestelsel. Op zo'n verre locatie wordt de Oortwolk niet beïnvloed door het magnetische veld van de zon en de zwaartekracht van de planeten.
De binnenrand van de Oortwolk bevindt zich op ongeveer 2.000 AU van de zon. Dit betekent dat de Oortwolk begint op een verbazingwekkende 2.000 keer verder van de zon dan de aarde! Om je een idee te geven, Neptunus, de verste planeet in ons zonnestelsel, is slechts ongeveer 30 AU verwijderd van de zon.
Hoe groot is de Oortwolk?
Zoals hierboven vermeld, ligt de binnenste grens van de Oortwolk op ongeveer 2.000 AU van de zon. De buitenste grens ligt ergens tussen 10.000 en 200.000 AU van de zon. De buitenste grens van de Oortwolk kan tot halverwege onze dichtstbijzijnde buur, Proxima Centauri, reiken. Met onze huidige technologie zou het ongeveer 30.000 jaar duren voordat een door mensen gemaakt ruimtevaartuig door deze uitgestrekte ruimteregio zou kunnen reizen.
Is het mogelijk om de Oortwolk te zien?
De ijsdeeltjes die de Oortwolk vormen, bewegen te langzaam en reflecteren niet veel licht; ze zijn ook gewoon te ver weg van ons - dus voorlopig kan de Oortwolk niet worden gezien, zelfs niet met de krachtigste telescopen. Maar we kunnen het indirect verkennen via de objecten die ontsnappen aan de wolk en "vallen" in het binnenste zonnestelsel. De meeste van dergelijke objecten zijn kometen met een lange periode.
Je kunt de gratis astronomie-app Sky Tonight gebruiken om de kometen te vinden die ons bereiken vanuit deze verre ruimteregio. De pas ontdekte komeet met een lange periode C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) zal naar verwachting in oktober 2024 een magnitude van -3,5 bereiken, duidelijk zichtbaar voor het blote oog. Voorlopig is het geen opmerkelijk hemelobject, maar je kunt het al in de hemel volgen met Sky Tonight. Om meer te weten te komen over de komeet C/2023 A3 en hoe je het kunt vinden via Sky Tonight, lees je ons speciale artikel.
V.A.
Wie heeft de Oortwolk ontdekt?
In 1950 opperde de Nederlandse astronoom Jan Hendrik Oort het bestaan van een verre wolk die het zonnestelsel omringt, waaruit kometen met een lange periode afkomstig zijn. Zijn idee was gebaseerd op dat van de Estse astronoom Ernst Julius Öpik, die in 1932 voorstelde dat er mogelijk een ver reservoir van kometen in het zonnestelsel zou zijn.
Hoe ver is de Oortwolk van de zon?
De Oortwolk bevindt zich op afstanden variërend van 2.000 tot 200.000 AU van de zon. AU (astronomische eenheid) is gelijk aan de gemiddelde afstand tussen de aarde en de zon. Als je meer wilt weten over astronomische afstanden en hoe ze worden gemeten, bekijk dan zeker onze kleurrijke infographic over het onderwerp.
Hoe komen kometen weg uit de Oortwolk?
Kometen met een lange periode worden uit de Oortwolk verdreven door de zwaartekracht van passerende sterren, moleculaire wolken of de getijdenkracht van de Melkweg, die de banen van de objecten in de Oortwolk kan veranderen en ze naar het binnenste zonnestelsel kan sturen. Soms kunnen kometen die hun oorsprong vinden in de Oortwolk worden gevangen door zwaartekrachten en een nieuw "huis" krijgen. Halley's komeet is bijvoorbeeld vermoedelijk ontstaan in de Oortwolk, maar bevindt zich nu in de Kuipergordel.
Wat is het verschil tussen de Kuipergordel en de Oortwolk?
De Kuipergordel heeft de vorm van een schijf, terwijl de Oortwolk ongeveer bolvormig is. Het bevindt zich ook voorbij de baan van Neptunus, maar dichter bij de zon dan de Oortwolk. In de Kuipergordel bewegen objecten meestal rond de zon in de buurt van het ecliptische vlak, terwijl de Oortwolk objecten met een breed scala aan baanpaden herbergt. Ten slotte is de Kuipergordel bestudeerd door een ruimtevaartuig (NASA's New Horizons), en de Oortwolk is nog niet bezocht.
Is het mogelijk om door de Oortwolk te reizen?
Door mensen gemaakte ruimtevaartuigen kunnen door de Oortwolk reizen, maar wetenschappelijke operaties uitvoeren of signalen van daar ontvangen is momenteel niet mogelijk. Voyager 1 zal bijvoorbeeld ongeveer 300 jaar nodig hebben om de Oortwolk te bereiken en nog eens 30.000 jaar om erdoorheen te gaan, maar zal al in 2025 geen brandstof meer hebben voor wetenschappelijke verkenning. Ook Voyager 2, Pioneer 10 en 11 en New Horizons zullen niet meer operationeel zijn voordat ze de Oortwolk bereiken. Test je kennis van de beroemde ruimtevaartuigen met onze quiz!
Wat is er voorbij de Oortwolk?
De Oortwolk bevindt zich in de interstellaire ruimte aan de rand van het zonnestelsel. Daarbuiten liggen de andere sterrenstelsels en alle uitgestrektheid van de ruimte.
Conclusie
De Oortwolk is een enorme en verre wolk bestaande uit biljoenen ijzige objecten die ons zonnestelsel omringen. Reikend van 2.000 tot 200.000 AU van de zon, blijft het verborgen voor directe waarneming. Echter, door kometen met een lange periode te observeren die afkomstig zijn uit de Oortwolk, kunnen we inzicht krijgen in deze raadselachtige regio. Volg deze kosmische bezoekers met behulp van sterrenkijk-apps zoals Sky Tonight, en verwonder je over de wonderen van ons uitgestrekte en fascinerende universum.
